Teodor Bursze (Bursche)

 

(1893–1965) - warszawski architekt, zasłużony dla odbudowy Warszawy.


Urodził się 31 maja w Zgierzu. Był synem etnicznego Niemca, Ernsta Wilhelma (1831-1904), ewangelickiego duchownego i proboszcza parafii w Zgierzu oraz Matyldy z domu Harmel (1852-1919); bratem przyrodnim biskupa Juliusza (1862-1942) i bratem księdza Edmunda (1881-1940).
 

Studiował architekturę w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Po I wojnie światowej mieszkał w Warszawie. Spolszczył wówczas pisownię nazwiska na Bursze, co podkreślało polską identyfikację narodową. Wykonywał zlecenia instytucji państwowych i osób prywatnych. Zaprojektował gmach Związku Nauczycielstwa Polskiego na warszawskim Powiślu, wille na warszawskiej Saskiej Kępie, przebudował Koszary Litewskie przy ul. Nowowiejskiej. W Nieświeżu, Równem i innych miastach kresowych zaprojektował domy dla urzędników. Prowadził restaurację XVI-wiecznego zamku w Mirze, przebudował zamek w Nieświeżu, zaprojektował willę „Szenicówkę” w dobrach wilanowskich oraz wnętrze ewangelickiego kościoła garnizonowego przy ul. Puławskiej. Był autorem zrealizowanych projektów kilku kościołów ewangelickich, a także m.in. pensjonatu dla księży Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Wiśle zwanego „Księżówką”. Wykładał w Żeńskiej Szkole Architektonicznej im. S. Noakowskiego, działał w Towarzystwie Opieki nad Zabytkami Przeszłości i w Stowarzyszeniu Architektów RP. Utrzymywał szerokie kontakty towarzyskie, do grona jego znajomych należeli, m.in. Marian Lalewicz, Jan Zachwatowicz, Stanisław Lorentz.


Aresztowany 16 października 1939 r. przez gestapo, trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen-Oranienburg, a potem do kamieniołomów w Mauthausen-Gusen.


Po II wojnie światowej pracował w Biurze Odbudowy Stolicy w Wydziale Architektury Zabytkowej, potem w Urzędzie Konserwatora m.st. Warszawy, następnie w Przedsiębiorstwie Państwowym Pracownie Konserwacji Zabytków. Opracował odbudowę szeregu gmachów, m.in.: Pałacu Prymasowskiego, kościoła garnizonowego przy ul. Puławskiej, budynku dawnego Zboru Dysydentów na Lesznie, kilku kamienic przy Rynku Starego Miasta i Krakowskim Przedmieściu, kościoła Ewangelicko-Augsburskiego Św. Trójcy w Warszawie. Został odznaczony Medalem Dziesięciolecia i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim orderu „Polonia Restituta”.
Żenił się dwukrotnie. W 1920 r. z Kazimierą Maciejowską, z którą miał trójkę dzieci: Hannę z męża Górecką (1921-1996), Teodora (1926-1992), architekta oraz Juliusza (1928-1995), konserwatora malarstwa i muzealnictwa, rektora Akademii Sztuk Pięknych i dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie. Teodor po II wojnie światowej ożenił z Aliną Wolff. Zmarł 19 marca 1965 r. i został pochowany w rodzinnym grobowcu własnego projektu na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.
 

[Na podstawie: Rodzina Burschów. Opowieści o polskich ewangelikach, red. Karol Karski i Aleksander Łupienko, Bielsko-Biała 2016; Eugeniusz Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, Warszawa 1989; Tadeusz Wegener, Ks. biskup Juliusz Bursche we wspomnieniach wnuka, Warszawa 1996; hasło w wikipedii, artykuł ze strony kresy24.pl; opracowanie powstało przy wsparciu p. Aleksandra Łupienki]