Polacy z wyboru
Rodziny pochodzenia niemieckiego w Warszawie w XIX i XX wieku

(1882-1939) pielęgniarka, filantropka, fundatorka Szpitala Dziecięcego im. Karola i Marii w Warszawie, inicjatorka i dyrektorka Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa, pionierka polskiego pielęgniarstwa świeckiego.
Urodziła się 7 września w Warszawie, była córką Karola Jana (1839–1900) i Marii Zenobii z Grosserów (1850-1913). Ojciec Zofii był wybitnym przedsiębiorcą, prowadził garbarnie w Warszawie i Berdyczowie oraz fabrykę wyrobów pasmanteryjnych, na których dorobił się znacznego majątku. Nauki w zakresie szkoły elementarnej i średniej Zofia pobierała w domu, następnie – w charakterze wolnej słuchaczki - studiowała medycynę na uniwersytecie w Genewie i ukończyła kurs w Szkole Pielęgniarstwa Florence Nightingale w Londynie. Po powrocie do kraju zakupiła w Wiązownie (k. Otwocka) ok. 20 ha gruntu w celu utworzenia dziecięcego sanatorium. Pod wpływem wybitnego pediatry, dr Józefa Polikarpa Brudzińskiego, dokonała zmiany tego planu, decydując się ufundować w Warszawie pierwszy nowoczesny szpital pediatryczny. Otwarty w 1913 r. szpital został wybudowany kosztem 557 tys. rubli, z otrzymanego przez Zofię spadku. Mieścił się w dziewięciu nowocześnie zaprojektowanych i wyposażonych, wolnostojących pawilonach rozlokowanych na parceli pomiędzy ulicami: Leszno, Żytnią i Karolkową. Szpital został nazwany imionami rodziców Zofii i został przekazany do bezpłatnego użytku władzom Warszawy. Zofia objęła funkcję jego kuratorki, zajmowała się sprawami gospodarczymi i finansowymi. Opiekę nad dziećmi – co było wówczas novum - powierzyła grupie świeckich pielęgniarek, z których część wykształciła w nowym zawodzie na własny koszt. Szpital pediatryczny im. Karola i Marii był pierwszym w Warszawie szpitalem z pełną opieką pielęgniarską, przeznaczony był dla wszystkich dzieci z zakazem stosowania dyskryminacji rasowej i religijnej. W czasie I wojny światowej Zofia zorganizowała tymczasowy szpital dla rannych żołnierzy w gmachu Szkoły Rzemieślniczej im. Karola Szlenkiera. Była radną Wydziału Szpitalnictwa i Dobroczynności przy Warszawskim Komitecie Obywatelskim - zorganizowała i uporządkowała wówczas ambulatoria podmiejskie.

Zofia była również inicjatorką i współzałożycielką Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa, otwartej w 1921 r. W latach 1928-1936 pełniła w tej placówce funkcję dyrektorki, pod jej kierownictwem szkoła osiągnęła wysoki poziom i stała się wzorem dla innych tego typu placówek w kraju i za granicą. Angażowała się w działalność wielu organizacji społecznych, pełniąc w nich rozmaite funkcje: była założycielką Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa i jedną z inicjatorek Katolickiego Związku Pielęgniarek Polskich, członkinią Warszawskiej Rady Szpitalnej, przewodniczącą Międzynarodowej Komisji im. Florencji Nightingale, członkiem honorowym Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych, brała udział w opracowaniu ustawy o pielęgniarstwie z r. 1935 oraz jej nowelizacji w 1937 r. Doceniając jej dorobek władze państwowe II RP odznaczyły ją: orderem Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski; Międzynarodowy Czerwony Krzyż zaś – medalem im. Florence Nightingale; papież – medalem Pro Ecclesia et Pontifice; zaś prezydent Warszawy nadał jej tytuł honorowego obywatela stolicy. Zmarła 2 października 1939 r. Została pochowana na cmentarzu powązkowskim. Nie założyła rodziny. Jest dziś patronką kilku szkół medycznych na terenie kraju.

[Na podstawie: Krzysztof Oktabiński, Śladami filantropów. Rzecz o rodzinie Szlenkierów i ich podwarszawskiej wilegiaturze w XIX i XX wieku, Warszawa 2007; biogram autorstwa Marka Lewtaka, Polski Słownik Biograficzny].