Polacy z wyboru
Rodziny pochodzenia niemieckiego w Warszawie w XIX i XX wieku

 

Wirtualny Spacer

Wybierz temat spaceru:

 

 

Instrukcja

Poznaj niesamowite miejsca już teraz

  • POMNIK POMORDOWANYCH MIESZKAŃCÓW WAWRA

    27 grudnia, warszawa

    Dodaj Usuń Opis

    POMNIK POMORDOWANYCH MIESZKAŃCÓW WAWRA

    27 grudnia, warszawa

  • MAJĄTEK GŁOSKÓW

    Głosków, pow. piaseczyński.

    Dodaj Usuń Opis

    MAJĄTEK GŁOSKÓW

    Głosków, pow. piaseczyński.

    Głosków – wieś w powiecie piaseczyńskim. W okresie staropolskim była wsią szlachecką, nosiła nazwę Głoskowo i leżała przy lokalnym szlaku handlowym łączącym Piaseczno z Tarczynem.

    Od końca XVIII w. majątek Głosków należał do Tomasza Michała Dangla (1742-1808), znanego w Warszawie fabrykanta powozów, a potem do jego potomków aż do 1879 r. W dziejach wsi w sposób szczególny zapisał się Jan Karol Witalis Dangel (1832-1863), właściciel Głoskowa w latach 1856-1863, który w testamencie dorobek swojego życia (78 tys. złotych) przeznaczył na cele dobroczynne dzieląc je m.in. między włościan z Głoskowa (z przeznaczeniem na pożyczki, zapomogi i szkołę), piaseczyńskich Żydów oraz warszawskie szpitale. Po śmierci Jana w 1863 r. dobra głoskowskie przejął jego brat, Zygmunt Henryk Wincenty (1836-1906), który utworzył w Głoskowie wzorcowe gospodarstwo rolne z dużą owczarnią.

    W latach 20. XX w. majątek należał do Henryka Wilhelma Kolberga h. Kołobrzeg (1861-1935) – inżyniera górniczego, założyciela i współwłaściciela Fabryki Aparatów Optycznych i Precyzyjnych „H. Kolberg i Ska”, bratanka słynnego polskiego etnografa Oskara.

    Do dziś z dawnego majątku zachował się pochodzący z końca XIX w. parterowy, murowany dworek i kilka budynków gospodarczych. Rodziny Danglów i Kolbergów pochodziły z Meklemburgii.

  • PAŁAC W OTWOCKU WIELKIM

    Otwock Wielki, ul. Zamkowa, Karczew

    Dodaj Usuń Opis

    PAŁAC W OTWOCKU WIELKIM

    Otwock Wielki, ul. Zamkowa, Karczew

    Barokowy pałac wzniesiony w latach 1682-1689 przez Kazimierza Ludwika Bielińskiego, późniejszego marszałka koronnego. Znajduje się niedaleko Warszawy, nieco na uboczu, w malowniczym – nieco przywądzącym na myśl Żuławy Wiślane – krajobrazie dorzecza Wisły. Posadowiony został na wyspie jeziora Rokoła, w specjalnie zaprojektowanym parku krajobrazowym.

    Rezydencja „na Otwocku” przez kilkadziesiąt lat pozostawała siedzibą rodu Bielińskich. Na początku XVIII w. częstym gościem bywał tu król August II, który wybrał pałac na miejsce spotkania z carem Piotrem Wielkim (1705 r.). Po śmierci Kazimierza Ludwika Bielińskiego rezydencja przeszła na własność jego syna, Franciszka, późniejszego marszałka wielkiego koronnego i inicjatora wybrukowania Warszawy – pamięć jego dokonań utrwaliła Warszawa w nazwie ulicy Marszałkowskiej.

    Ok. 1830 r. Otwock Wielki przeszedł na własność, pochodzącej z Niemiec, rodziny Kurtzów. Od 1875 r. zarządzenie dobrami otwockimi prowadził Zygmunt Kurtz – wykształcony w Szwajcarii ogrodnik, który założył tu ogromny, liczący ponad 20 tys. drzewek, sad. W swoje owoce zaopatrywał Warszawę, ale także Petersburg. Część rodzinnego majątku Kurtz rozparcelował, a na tym terenie powstało uzdrowisko Otwock. Druga połowa XIX wieku i początek XX to okres powolnego popadania pałacu w ruinę. Niezamieszkałe i zadłużone dobra kilkakrotnie wystawiano wówczas na licytację.



    W latach 50. XX w. w pałacu umieszczono Dom Poprawczy dla dziewcząt, co doprowadziło do dalszych zniszczeń obiektu. Na początku lat 70. XX w. został przejęty przez Urząd Rady Ministrów, i odremontowany, pełnił funkcję hotelową dla rządowych gości. Na początku lat 80. był miejscem internowania Lecha Wałęsy. Dziś należy do Ministerstwa Kultury, a jego użytkownikiem jest Muzeum Narodowe w Warszawie, które prowadzi w pałacu swój oddział, Muzeum Wnętrz. Autorstwo projektu tego pięknego pałacu zazwyczaj przypisuje się Tylmanowi z Gameren, wybitnemu architektowi z okresu panowania Jana III Sobieskiego. Przebudowywany był kilkakrotnie: w latach 1750-1760 przez architekta Jakub Fontana, następnie w latach 1799-1800 przez Fryderyka Alberta Lessela, kilkakrotnie przechodził renowacje. Najważniejszym elementem fasady frontowej jest tympanon wypełniony rzeżbiarką sceną bachanalii z nimfami, satyrami i panem.

  • SZKOŁA "CHYLICZANKA"

    Dodaj Usuń Opis

    SZKOŁA "CHYLICZANKA"

    W podwarszawskiej wsi Chyliczki (gmina Piaseczno) stoją przeszło stuletnie zabudowania jednej z najstarszych szkół rolniczych w Polsce. Założyła ją w 1891 roku - pod nazwą „Zakładu Gospodarczego w Chyliczkach” - hrabianka Cecylia Plater-Zyberkówna – pedagog, działaczka katolicka i publicystka.

    Zyberkówna zamierzała kształcić ubogie włościanki w zakresie praktycznej wiedzy dotyczącej prowadzenia gospodarstwa wiejskiego. Szkoła posiadała działy uczące: hodowli, ogrodnictwa, mleczarstwa, kucharstwa, piekarnictwa, przechowywania płodów rolnych i przetwórstwa. Aby zapewnić szkole wysoki i nowoczesny poziom nauczania hrabianka odwiedzała szkoły o profilu rolnym w wielu europejskich krajach, skąd sprowadzała nowoczesne urządzenia gospodarcze, wydajne rasy bydła i drobiu. Wysoki poziom nauczania i ranga szkoły przyciągały dziewczęta z rodzin ziemiańskich i mieszczańskich, z czasem zaś liczba uczennic z kręgów włościańskich zmalała. Swój cel widziała Zyberkówna nie tylko w kształceniu umiejętności zawodowych, tak potrzebnych w kraju rolniczym, ale przede wszystkim w realizacji idei odrodzenia polskiego społeczeństwa, którego filarem miały być odpowiednio wykształcone i uformowane etycznie, "odrodzone", kobiety.

    Początkowo szkoła mieściła się w podłużnym parterowym budynku, który mieścił kuchnię, piekarnię, pralnię, jadalnię i małą kaplicę. W drewnianym domku znajdował się internat. W 1902 roku otwarto nowy, neoklasycystyczny, reprezentacyjny gmach szkoły, który mieścił sale wykładowe oraz internat. Przez mury chyliczkowskiej szkoły – do wybuchu II wojny światowej – przewinęło się około 1800 uczennic. Po śmierci hrabianki w 1920 roku szkoła przeszła na własność Towarzystwa Oświatowego jej imienia. W 1930 roku placówka przyjęła nazwę "Szkoły Żeńskiej Gospodarstwa Wiejskiego", a następnie "Liceum Gospodarstwa Wiejskiego w Chyliczkach". Ranga placówki była wówczas wysoka, przyjeżdżały się tu kształcić dziewczęta z Anglii, Niemiec i Francji oraz Ameryki.

    W okresie okupacji działalność placówki została przerwana, a w gmachu szkoły zainstalował się lokalny sztab niemieckiego wojska i żandarmerii. Po wycofaniu wojsk niemieckich, we wrześniu 1945 roku, nastąpiła reaktywacja szkoły. Szkoła została znacjonalizowana i przekształcona w "Państwowe Liceum Rolniczo-Gospodarcze w Chyliczkach”, a w 1957 roku uległa zmianie w "Państwowe Technikum Rolniczo-Drobiarskie w Piasecznie”. Podczas uroczystych obchodów 100-lecia szkoły, w grudniu 1991 roku, przywrócono szkole dawny patronat i zmieniono jej nazwę na: "Zespół Szkół Rolniczych im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Piasecznie".

  • SZKÓŁKI ŻBIKOWSKIE

    Pruszków, ul. Żbikowska 51

    Dodaj Usuń Opis

    SZKÓŁKI ŻBIKOWSKIE

    Pruszków, ul. Żbikowska 51

    Przedsiębiorstwo ogrodnicze "Szkółki Żbikowskie" to powstała na początku XXI w. firma, która stara się odtworzyć znane przed II wojną światową w całej Polsce, wzorcowe gospodarstwo ogrodnicze. Założył je w końcu XIX w. w podwarszawskich: Żbikowie i Duchnicach Piotr Ferdynand Hoser, pomolog i popularyzator ogrodnictwa. Firma specjalizowała się w hodowli sadzonek drzew owocowych i ozdobnych, które - dzięki komunikacji kolejowej – sprzedawała do różnych zakątków cesarstwa rosyjskiego. Przedsiębiorstwo było nowocześnie wyposażone, m.in. w zespół szklarni, stodołę z suszarnią, dom dla pracowników, kantor oraz wiatrak pompujący wodę, która grawitacyjnie była rozprowadzana po terenie szkółek. Ściśle współpracowało z warszawską firmą "Bracia Hoser", którą kierowali wówczas: Wincenty i Henryk Hoserowie. W sąsiedztwie gospodarstwa Piotr Ferdynand wybudował dom i założył park – arboretum, w którym pielęgnował rzadkie odmiany drzew i krzewów, stanowiące źródło zrazów do produkcji w szkółkach. W okresie międzywojennym "Szkółki  Żbikowskie" były gospodarstwem wzorcowym i należały do najlepszych w kraju. Potwierdzeniem tego był Złoty Medal Mały otrzymany na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r. W 1936 r. administrowanie firmą przejął syn założyciela, Piotr Tadeusz. Przedsiębiorstwo przetrwało II wojnę światową i nie zostało upaństwowione (inaczej niż firma "Bracia Hoser"). Prowadziło samodzielną działalność do 1967 r., kiedy to pod presją ekonomiczną zostało włączone do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Duchnicach. W nowej strukturze gospodarczej zaczął się jego powolny upadek.

    Po przemianach politycznych w 1989 r. w Polsce rodzinie Hoserów udało się odzyskać gospodarstwo szkółkarskie i w 2003 r. rodzinna firma rozpoczęła działalność. Zadania tego podjął się prawnuk Piotra Ferdynanda Hosera, Wojciech. Obecnie firma gospodaruje na 8 ha, specjalizuje się w produkcji bambusów (prowadzi hodowlę aż 43 odmian tej rośliny), wierzb oraz traw ozdobnych. Część zysków jest przeznaczana na pieczołowitą renowację historycznych budynków, z których część wpisana została do rejestru zabytków. Kompleks "Szkółek Żbikowskich" tworzą dziś zabudowania pochodzące częściowo jeszcze z końca XIX w. oraz nieco późniejsze, w tym: dom zarządcy i pracowników, stodoła z suszarnią, kantor, zespół szklarni, budynek mieszkalny. Zabytkowy charakter ma też niezwykły park arboretum, w którym rośnie wiele rzadkich gatunków drzew.

  • KONSTANCIN

    Konstancin Jeziorna

    Dodaj Usuń Opis

    KONSTANCIN

    Konstancin Jeziorna

    Konstancin - willowa dzielnica podwarszawskiego Konstancina-Jeziornej, popularne miejsce weekendowych wypadów Warszawiaków. Spacerując po Konstancinie napotykamy eleganckie letniskowe wille z pierwszej połowy XX w., projektowane w rozmaitych stylach nierzadko przez czołowych polskich architektów. Niektóre przypominają okazałe pałace i świadczą o zamożności dawnych właścicieli, którymi byli przedstawiciele rodzin arystokratycznych, finansjery, rodzin fabrykanckich, czy kupieckich.

  • ZAMEK KRÓLEWSKI

    Plac Zamkowy 4

    Dodaj Usuń Opis

    ZAMEK KRÓLEWSKI

    Plac Zamkowy 4

    Początki Zamku Królewskiego sięgają XIV w. Rozbudowywany za czasów Zygmunta III Wazy, uzyskał wówczas kształt zamkniętego pięcioboku. Od XVI w. wieku był siedzibą władz Rzeczypospolitej - rezydencją królewską, miejscem obrad Sejmu, centrum administracyjnym i kulturalnym kraju. Zniszczony w połowie XVII w. podczas wojen ze Szwecją, świetność odzyskał w wieku XVIII. W okresie panowania saskiej dynastii Wettynów przy jego przebudowie pracowali architekci niemieccy sprowadzeni z Saksonii: Johann Friedrich Karcher, Joachim Daniel Jauch, Carl Friedrich Pöppelmann oraz Jan Krzysztof Knöffel; dekoracje rzeźbiarskie tworzył Jan Jerzy Plersch. Za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego kolejne projekty przebudowy zamku tworzył Efraim Szreger, a efektowne dekoracje zamkowych sal wykonywali m.in.: Jan Bogumił Plersch oraz Jan Chrystian Kamsetzer. Po upadku Powstania Listopadowego zamek stał się rezydencją namiestników królestwa, a pod koniec XIX w. generał-gubernatorów. W latach 1920–1922 był siedzibą Naczelnika Państwa, w latach 1926–1939 rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Spalony i ograbiony przez Niemców w 1939 r., niemal doszczętnie zniszczony w 1944 r. W latach 1971-1988 został odbudowany i zrekonstruowany.

  • OGRÓD SASKI

    Ogród Saski

    Dodaj Usuń Opis

    OGRÓD SASKI

    Ogród Saski

    Zabytkowy park miejski w centrum Warszawy założony przez króla Augusta II Mocnego w pocz. XVIII w. jako ogród w stylu francuskim, według projektów Jana Krzysztofa Naumanna oraz Mateusza Daniela Pöppelmanna. Stanowił część ambitnego założenia urbanistycznego tzw. Osi Saskiej, którego sercem był pałac Saski. W królewskim pałacu mieszkało wielu dworzan pochodzenia niemieckiego, głównie Sasi. Na terenie ogrodu wybudowano kilka obiektów, m.in. Wielki i Mały Salon, Operalnię, ustawiono również 21 barokowych rzeźb, wyobrażających postacie muz i cnót - autorem części z nich był Jan Jerzy Plersch.
    W XVIII w. ogrodnikami ogrodu Saskiego byli m.in. Jan Jakub Mencke, Jan Chrystian Mencke oraz Jan Bogumił Ulrich. W XIX w. park przekształcono na modłę angielską. Podczas II wojny światowej (od 1942 r.) ogród był zamknięty dla Polaków. Po wojnie park odrestaurowano i przekomponowano według projektu Aliny Scholtz przy współpracy Romualda Gutta. Mimo zniszczeń wojennych w Ogrodzie Saskim do dziś zachowało się wiele starych, nawet 200-letnich drzew, 21 rzeźb – z których część jest oryginalna, empirowa fontanna i wodozbiór w kształcie rotundy (aut. H. Marconiego), zegar słoneczny (aut. A. Sikorskiego) oraz Grób Nieznanego Żołnierza (pozostałość pałacu Saskiego).

  • KOŚCIÓŁ EWANGELICKO-AUGSBURSKI ŚW. TRÓJCY

    Pl. Małachowskiego 1

    Dodaj Usuń Opis

    KOŚCIÓŁ EWANGELICKO-AUGSBURSKI ŚW. TRÓJCY

    Pl. Małachowskiego 1

    Kościół Św. Trójcy, autorstwa Szymona Bogumiła Zuga, jest jednym z najbardziej reprezentatywnych przykładów architektury klasycystycznej w Warszawie. Projekt świątyni został osobiście zaakceptowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Kościół oddano do użytku w 1781 r. Od tego czasu jest centralnym miejscem w życiu społeczności warszawskich luteran. Zniszczony we wrześniu 1939 r. kościół został odbudowany według projektu Teodora Burschego.

    Ze względu na doskonałą akustykę był i jest wykorzystywany jako sala koncertowa. Występowało tu wielu wybitnych muzyków, wśród nich, w kwietniu 1825 r., Fryderyk Chopin. Przez szereg lat galeria wokół latarni na kopule kościoła była najwyższym punktem widokowym miasta. Z tego miejsca ruchy wojsk nieprzyjacielskich obserwowali oficerowie Tadeusza Kościuszki podczas Insurekcji 1794 r. W 1858 r. pierwszą fotograficzną panoramę Warszawy z galerii kościoła wykonał Karol Beyer.

Generuj trasę Zobacz wszystkie miejsca Usuń zaznaczone

Zamknij

Głosków – wieś w powiecie piaseczyńskim. W okresie staropolskim była wsią szlachecką, nosiła nazwę Głoskowo i leżała przy lokalnym szlaku handlowym łączącym Piaseczno z Tarczynem.

Od końca XVIII w. majątek Głosków należał do Tomasza Michała Dangla (1742-1808), znanego w Warszawie fabrykanta powozów, a potem do jego potomków aż do 1879 r. W dziejach wsi w sposób szczególny zapisał się Jan Karol Witalis Dangel (1832-1863), właściciel Głoskowa w latach 1856-1863, który w testamencie dorobek swojego życia (78 tys. złotych) przeznaczył na cele dobroczynne dzieląc je m.in. między włościan z Głoskowa (z przeznaczeniem na pożyczki, zapomogi i szkołę), piaseczyńskich Żydów oraz warszawskie szpitale. Po śmierci Jana w 1863 r. dobra głoskowskie przejął jego brat, Zygmunt Henryk Wincenty (1836-1906), który utworzył w Głoskowie wzorcowe gospodarstwo rolne z dużą owczarnią.

W latach 20. XX w. majątek należał do Henryka Wilhelma Kolberga h. Kołobrzeg (1861-1935) – inżyniera górniczego, założyciela i współwłaściciela Fabryki Aparatów Optycznych i Precyzyjnych „H. Kolberg i Ska”, bratanka słynnego polskiego etnografa Oskara.

Do dziś z dawnego majątku zachował się pochodzący z końca XIX w. parterowy, murowany dworek i kilka budynków gospodarczych. Rodziny Danglów i Kolbergów pochodziły z Meklemburgii.

Barokowy pałac wzniesiony w latach 1682-1689 przez Kazimierza Ludwika Bielińskiego, późniejszego marszałka koronnego. Znajduje się niedaleko Warszawy, nieco na uboczu, w malowniczym – nieco przywądzącym na myśl Żuławy Wiślane – krajobrazie dorzecza Wisły. Posadowiony został na wyspie jeziora Rokoła, w specjalnie zaprojektowanym parku krajobrazowym.

Rezydencja „na Otwocku” przez kilkadziesiąt lat pozostawała siedzibą rodu Bielińskich. Na początku XVIII w. częstym gościem bywał tu król August II, który wybrał pałac na miejsce spotkania z carem Piotrem Wielkim (1705 r.). Po śmierci Kazimierza Ludwika Bielińskiego rezydencja przeszła na własność jego syna, Franciszka, późniejszego marszałka wielkiego koronnego i inicjatora wybrukowania Warszawy – pamięć jego dokonań utrwaliła Warszawa w nazwie ulicy Marszałkowskiej.

Ok. 1830 r. Otwock Wielki przeszedł na własność, pochodzącej z Niemiec, rodziny Kurtzów. Od 1875 r. zarządzenie dobrami otwockimi prowadził Zygmunt Kurtz – wykształcony w Szwajcarii ogrodnik, który założył tu ogromny, liczący ponad 20 tys. drzewek, sad. W swoje owoce zaopatrywał Warszawę, ale także Petersburg. Część rodzinnego majątku Kurtz rozparcelował, a na tym terenie powstało uzdrowisko Otwock. Druga połowa XIX wieku i początek XX to okres powolnego popadania pałacu w ruinę. Niezamieszkałe i zadłużone dobra kilkakrotnie wystawiano wówczas na licytację.



W latach 50. XX w. w pałacu umieszczono Dom Poprawczy dla dziewcząt, co doprowadziło do dalszych zniszczeń obiektu. Na początku lat 70. XX w. został przejęty przez Urząd Rady Ministrów, i odremontowany, pełnił funkcję hotelową dla rządowych gości. Na początku lat 80. był miejscem internowania Lecha Wałęsy. Dziś należy do Ministerstwa Kultury, a jego użytkownikiem jest Muzeum Narodowe w Warszawie, które prowadzi w pałacu swój oddział, Muzeum Wnętrz. Autorstwo projektu tego pięknego pałacu zazwyczaj przypisuje się Tylmanowi z Gameren, wybitnemu architektowi z okresu panowania Jana III Sobieskiego. Przebudowywany był kilkakrotnie: w latach 1750-1760 przez architekta Jakub Fontana, następnie w latach 1799-1800 przez Fryderyka Alberta Lessela, kilkakrotnie przechodził renowacje. Najważniejszym elementem fasady frontowej jest tympanon wypełniony rzeżbiarką sceną bachanalii z nimfami, satyrami i panem.

W podwarszawskiej wsi Chyliczki (gmina Piaseczno) stoją przeszło stuletnie zabudowania jednej z najstarszych szkół rolniczych w Polsce. Założyła ją w 1891 roku - pod nazwą „Zakładu Gospodarczego w Chyliczkach” - hrabianka Cecylia Plater-Zyberkówna – pedagog, działaczka katolicka i publicystka.

Zyberkówna zamierzała kształcić ubogie włościanki w zakresie praktycznej wiedzy dotyczącej prowadzenia gospodarstwa wiejskiego. Szkoła posiadała działy uczące: hodowli, ogrodnictwa, mleczarstwa, kucharstwa, piekarnictwa, przechowywania płodów rolnych i przetwórstwa. Aby zapewnić szkole wysoki i nowoczesny poziom nauczania hrabianka odwiedzała szkoły o profilu rolnym w wielu europejskich krajach, skąd sprowadzała nowoczesne urządzenia gospodarcze, wydajne rasy bydła i drobiu. Wysoki poziom nauczania i ranga szkoły przyciągały dziewczęta z rodzin ziemiańskich i mieszczańskich, z czasem zaś liczba uczennic z kręgów włościańskich zmalała. Swój cel widziała Zyberkówna nie tylko w kształceniu umiejętności zawodowych, tak potrzebnych w kraju rolniczym, ale przede wszystkim w realizacji idei odrodzenia polskiego społeczeństwa, którego filarem miały być odpowiednio wykształcone i uformowane etycznie, "odrodzone", kobiety.

Początkowo szkoła mieściła się w podłużnym parterowym budynku, który mieścił kuchnię, piekarnię, pralnię, jadalnię i małą kaplicę. W drewnianym domku znajdował się internat. W 1902 roku otwarto nowy, neoklasycystyczny, reprezentacyjny gmach szkoły, który mieścił sale wykładowe oraz internat. Przez mury chyliczkowskiej szkoły – do wybuchu II wojny światowej – przewinęło się około 1800 uczennic. Po śmierci hrabianki w 1920 roku szkoła przeszła na własność Towarzystwa Oświatowego jej imienia. W 1930 roku placówka przyjęła nazwę "Szkoły Żeńskiej Gospodarstwa Wiejskiego", a następnie "Liceum Gospodarstwa Wiejskiego w Chyliczkach". Ranga placówki była wówczas wysoka, przyjeżdżały się tu kształcić dziewczęta z Anglii, Niemiec i Francji oraz Ameryki.

W okresie okupacji działalność placówki została przerwana, a w gmachu szkoły zainstalował się lokalny sztab niemieckiego wojska i żandarmerii. Po wycofaniu wojsk niemieckich, we wrześniu 1945 roku, nastąpiła reaktywacja szkoły. Szkoła została znacjonalizowana i przekształcona w "Państwowe Liceum Rolniczo-Gospodarcze w Chyliczkach”, a w 1957 roku uległa zmianie w "Państwowe Technikum Rolniczo-Drobiarskie w Piasecznie”. Podczas uroczystych obchodów 100-lecia szkoły, w grudniu 1991 roku, przywrócono szkole dawny patronat i zmieniono jej nazwę na: "Zespół Szkół Rolniczych im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Piasecznie".

Przedsiębiorstwo ogrodnicze "Szkółki Żbikowskie" to powstała na początku XXI w. firma, która stara się odtworzyć znane przed II wojną światową w całej Polsce, wzorcowe gospodarstwo ogrodnicze. Założył je w końcu XIX w. w podwarszawskich: Żbikowie i Duchnicach Piotr Ferdynand Hoser, pomolog i popularyzator ogrodnictwa. Firma specjalizowała się w hodowli sadzonek drzew owocowych i ozdobnych, które - dzięki komunikacji kolejowej – sprzedawała do różnych zakątków cesarstwa rosyjskiego. Przedsiębiorstwo było nowocześnie wyposażone, m.in. w zespół szklarni, stodołę z suszarnią, dom dla pracowników, kantor oraz wiatrak pompujący wodę, która grawitacyjnie była rozprowadzana po terenie szkółek. Ściśle współpracowało z warszawską firmą "Bracia Hoser", którą kierowali wówczas: Wincenty i Henryk Hoserowie. W sąsiedztwie gospodarstwa Piotr Ferdynand wybudował dom i założył park – arboretum, w którym pielęgnował rzadkie odmiany drzew i krzewów, stanowiące źródło zrazów do produkcji w szkółkach. W okresie międzywojennym "Szkółki  Żbikowskie" były gospodarstwem wzorcowym i należały do najlepszych w kraju. Potwierdzeniem tego był Złoty Medal Mały otrzymany na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r. W 1936 r. administrowanie firmą przejął syn założyciela, Piotr Tadeusz. Przedsiębiorstwo przetrwało II wojnę światową i nie zostało upaństwowione (inaczej niż firma "Bracia Hoser"). Prowadziło samodzielną działalność do 1967 r., kiedy to pod presją ekonomiczną zostało włączone do Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Duchnicach. W nowej strukturze gospodarczej zaczął się jego powolny upadek.

Po przemianach politycznych w 1989 r. w Polsce rodzinie Hoserów udało się odzyskać gospodarstwo szkółkarskie i w 2003 r. rodzinna firma rozpoczęła działalność. Zadania tego podjął się prawnuk Piotra Ferdynanda Hosera, Wojciech. Obecnie firma gospodaruje na 8 ha, specjalizuje się w produkcji bambusów (prowadzi hodowlę aż 43 odmian tej rośliny), wierzb oraz traw ozdobnych. Część zysków jest przeznaczana na pieczołowitą renowację historycznych budynków, z których część wpisana została do rejestru zabytków. Kompleks "Szkółek Żbikowskich" tworzą dziś zabudowania pochodzące częściowo jeszcze z końca XIX w. oraz nieco późniejsze, w tym: dom zarządcy i pracowników, stodoła z suszarnią, kantor, zespół szklarni, budynek mieszkalny. Zabytkowy charakter ma też niezwykły park arboretum, w którym rośnie wiele rzadkich gatunków drzew.

Konstancin - willowa dzielnica podwarszawskiego Konstancina-Jeziornej, popularne miejsce weekendowych wypadów Warszawiaków. Spacerując po Konstancinie napotykamy eleganckie letniskowe wille z pierwszej połowy XX w., projektowane w rozmaitych stylach nierzadko przez czołowych polskich architektów. Niektóre przypominają okazałe pałace i świadczą o zamożności dawnych właścicieli, którymi byli przedstawiciele rodzin arystokratycznych, finansjery, rodzin fabrykanckich, czy kupieckich.

Początki Zamku Królewskiego sięgają XIV w. Rozbudowywany za czasów Zygmunta III Wazy, uzyskał wówczas kształt zamkniętego pięcioboku. Od XVI w. wieku był siedzibą władz Rzeczypospolitej - rezydencją królewską, miejscem obrad Sejmu, centrum administracyjnym i kulturalnym kraju. Zniszczony w połowie XVII w. podczas wojen ze Szwecją, świetność odzyskał w wieku XVIII. W okresie panowania saskiej dynastii Wettynów przy jego przebudowie pracowali architekci niemieccy sprowadzeni z Saksonii: Johann Friedrich Karcher, Joachim Daniel Jauch, Carl Friedrich Pöppelmann oraz Jan Krzysztof Knöffel; dekoracje rzeźbiarskie tworzył Jan Jerzy Plersch. Za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego kolejne projekty przebudowy zamku tworzył Efraim Szreger, a efektowne dekoracje zamkowych sal wykonywali m.in.: Jan Bogumił Plersch oraz Jan Chrystian Kamsetzer. Po upadku Powstania Listopadowego zamek stał się rezydencją namiestników królestwa, a pod koniec XIX w. generał-gubernatorów. W latach 1920–1922 był siedzibą Naczelnika Państwa, w latach 1926–1939 rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Spalony i ograbiony przez Niemców w 1939 r., niemal doszczętnie zniszczony w 1944 r. W latach 1971-1988 został odbudowany i zrekonstruowany.

Zabytkowy park miejski w centrum Warszawy założony przez króla Augusta II Mocnego w pocz. XVIII w. jako ogród w stylu francuskim, według projektów Jana Krzysztofa Naumanna oraz Mateusza Daniela Pöppelmanna. Stanowił część ambitnego założenia urbanistycznego tzw. Osi Saskiej, którego sercem był pałac Saski. W królewskim pałacu mieszkało wielu dworzan pochodzenia niemieckiego, głównie Sasi. Na terenie ogrodu wybudowano kilka obiektów, m.in. Wielki i Mały Salon, Operalnię, ustawiono również 21 barokowych rzeźb, wyobrażających postacie muz i cnót - autorem części z nich był Jan Jerzy Plersch.
W XVIII w. ogrodnikami ogrodu Saskiego byli m.in. Jan Jakub Mencke, Jan Chrystian Mencke oraz Jan Bogumił Ulrich. W XIX w. park przekształcono na modłę angielską. Podczas II wojny światowej (od 1942 r.) ogród był zamknięty dla Polaków. Po wojnie park odrestaurowano i przekomponowano według projektu Aliny Scholtz przy współpracy Romualda Gutta. Mimo zniszczeń wojennych w Ogrodzie Saskim do dziś zachowało się wiele starych, nawet 200-letnich drzew, 21 rzeźb – z których część jest oryginalna, empirowa fontanna i wodozbiór w kształcie rotundy (aut. H. Marconiego), zegar słoneczny (aut. A. Sikorskiego) oraz Grób Nieznanego Żołnierza (pozostałość pałacu Saskiego).

Kościół Św. Trójcy, autorstwa Szymona Bogumiła Zuga, jest jednym z najbardziej reprezentatywnych przykładów architektury klasycystycznej w Warszawie. Projekt świątyni został osobiście zaakceptowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Kościół oddano do użytku w 1781 r. Od tego czasu jest centralnym miejscem w życiu społeczności warszawskich luteran. Zniszczony we wrześniu 1939 r. kościół został odbudowany według projektu Teodora Burschego.

Ze względu na doskonałą akustykę był i jest wykorzystywany jako sala koncertowa. Występowało tu wielu wybitnych muzyków, wśród nich, w kwietniu 1825 r., Fryderyk Chopin. Przez szereg lat galeria wokół latarni na kopule kościoła była najwyższym punktem widokowym miasta. Z tego miejsca ruchy wojsk nieprzyjacielskich obserwowali oficerowie Tadeusza Kościuszki podczas Insurekcji 1794 r. W 1858 r. pierwszą fotograficzną panoramę Warszawy z galerii kościoła wykonał Karol Beyer.

Klasycystyczna kamienica przy al. Solidarności 76 a, w której mieści się plebania Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, jest repliką. Pierwowzór powstał w latach 80. XVIII w. według projektu Szymona Bogumiła Zuga. Przeznaczony był dla plebanii Kościoła Kalwińskiego i nazwany Domem Dysydentów. Budynek został spalony w 1944 r., rozebrany przy poszerzaniu ulicy i wiernie odtworzony kilkanaście metrów dalej. Fasadę pięknej kamienicy zdobi tympanon z wyobrażeniem Oka Opatrzności.

Nieopodal al. Solidarności stoi gmach Warszawskiej Opery Kameralnej. Niedawno odremontowany budynek pochodzi z lat 70. XVIII w. i jest dziełem Szymona Bogumiła Zuga. Klasycystyczny, nieco ascetyczny w formie budynek powstał jako Zbór Kalwiński. Pełnił tę funkcję do czasu zbudowania nowego kościoła w 1880 r. Członkowie Kościoła Ewangelicko-Reformowanego swoją parafię na Lesznie zarejestrowali w 1776 r., wcześniej na uroczystości religijne musieli się udawać aż do Węgrowa na Podlasiu. W okresie II wojny światowej budynek znalazł się w bezpośrednim sąsiedztwie getta. Mimo wojennego zniszczenia, został odbudowany. Dziś służy jako sala koncertowa, w której można m.in. usłyszeć niemal wszystkie opery Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Jedna z najważniejszych warszawskich nekropolii, założona w 1792 r. Projekt rozplanowania cmentarza przypisuje się Szymonowi Bogumiłowi Zugowi. Cmentarz kilkakrotnie zmieniał granice oraz ulegał poważnym zniszczeniom, w trakcie: insurekcji kościuszkowskiej, powstania listopadowego, we wrześniu 1939 r. i w okresie powstania warszawskiego. Spoczywa tu ok. 100 tys. zmarłych, wśród nich osoby mające korzenie niemieckie, m.in. z rodzin: Andersów, Burschów, Dangelów, Deybelów, Gebethnerów, Gloehów, Haberbuschów, Hennebergów, Heurichów, Kerntopów, Klawów, Kolbergów, Kuhnków, Malczów, Meissnerów, Minterów, Orthweinów, Palów, Pfeifferów, Schielów, Scholtzów, Schuchów, Spiessów, Strausów, Szlenkierów, Temlerów, Ulrichów, Wedlów, Wernerów, Werniców, czy Wolffów. Do najcenniejszych kaplic grobowych należą: monumentalna kaplica Halpertów (pełniąca również funkcję kaplicy pogrzebowej gminy), grobowiec Dϋckertów (w stylu świątyni doryckiej) oraz neogotycki żeliwny grobowiec Braeunigów. Od niemal 30 lat na terenie nekropolii działa Społeczny Komitet Opieki nad Zabytkami Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego, którego staraniem odrestaurowano ponad 280 obiektów.

Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie został założony ― podobnie jak sąsiadujący z nim cmentarz ewangelicko-augsburski ― w 1792 r. na terenach wydzierżawionych od bankiera Karola Schultza. Kilkakrotnie zmieniał granice, ulegał zniszczeniom w trakcie insurekcji kościuszkowskiej i powstania listopadowego. W czasie powstania warszawskiego w 1944 r. na jego terenie toczyły się ciężkie walki. Na cmentarzu pochowane są osoby różnej narodowości i przekonań, niektórzy mieli korzenie niemieckie, m.in. z rodzin: Beyerów, Breslauerów, Diehlów, Gerhardtów, Grassowów, Gronauów, Hantkeów, Matthesów, Vorbrodtów, Wernerów.

Stojący dziś na środku alei Solidarności, pomiędzy torowiskami, wodozbiór nazywany Grubą Kaśką jest jednym z najbardziej znanych obiektów małej architektury w Warszawie. Zaprojektowany w latach 80. XVIII w. przez Szymona Bogumiła Zuga wodozbiór wyglądem nawiązuje do grobowców rzymskich. Stanowi relikt nieistniejącej kompozycji urbanistycznej placu Tłomackie, którego był centralnym punktem. Kilkakrotnie odnawiany. Ostatni remont przeszedł w 2004 r. odzyskując swój historyczny wygląd.

Przy ulicy Puławskiej, w sąsiedztwie parku Morskie Oko, stoi charakterystyczna wieża nazywana z powodu funkcji, którą niegdyś pełniła, gołębnikiem. Wieżyczka jest piętrowa, z zegarem i charakterystycznym spiczastym dachem w kształcie chełmu, krytym gontem. Powstała w 1780 r. jako jeden z obiektów sentymentalnego parku-ogrodu „Mon Coteau” utworzonego przez Szymona Bogumiła Zuga dla księżnej Izabeli Lubomirskiej z Czartoryskich (stąd dzisiejsza nazwa dzielnicy Mokotów). Zug zaprojektował wówczas alejki, stawy, wysepki, sztuczne pagórki, mostki oraz pawiloniki. Do dziś, z tych wszystkich obiektów przetrwała wieża Gołębnika oraz budynek Glorietty Flamandzkiej. Ten ostatni był niewielkim domkiem z wieżyczką, pierwotnie w stylu klasycystycznym, ale został przebudowany w XIX w. w stylu neogotyckim i nazywany jest Domkiem Mauretańskim.

Rezydencjonalny zespół pałacowo-ogrodowy, z licznymi zabytkami klasycystycznymi, założony w XVIII wieku z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego na terenach Ujazdowa. Dziś jest miejscem licznych wydarzeń kulturalnych i sportowych oraz ulubionym miejscem spacerów warszawiaków. Ukształtowanie ogrodu w krajobrazowy park w stylu angielskim zawdzięczają Łazienki Janowi Chrystianowi Schuchowi, architektowi i ogrodnikowi, który przybył do Warszawy z Drezna. Pochodzący również z Drezna architekt Jan Chrystian Kamsetzer brał udział w przebudowie Pałacu na Wodzie, ponadto przypisuje się mu projekty: Amfiteatru oraz Nowej Kordegardy. Dekoratorem wnętrz Pałacu na Wodzie i innych obiektów w Łazienkach był Jan Bogumił Plersch, malarz i dekorator, którego rodzina prawdopodobnie pochodziła z Saksonii.

Eliseum jest podziemną rotundą, jedynym zachowanym pawilonem XVIII-wiecznego sentymentalnego ogrodu na „Książęcem”. Nie jest znane przeznaczenie obiektu. Prawdopodobnie było to miejsce spotkań towarzyskich oraz schadzek. Eliseum było jednym z kaprysów właściciela ogrodu, podkomorzego Kazimierza Poniatowskiego, znanego z hulaszczego i wystawnego trybu życia. Powstała w 1777 r. ceglana budowla składa się z podziemnej okrągłej sali z czterema niszami i przykrytej kopułą. Niegdyś obiekt był połączony podziemnym korytarzem z budynkiem kuchni, zaprojektowanym w formie meczeciku i nazywanym Domem Imama. Projektantem tych oraz innych niezwykłych obiektów w ogrodzie na „Książęcem” oraz w sąsiadujących ogrodach: na Solcu i na „Górze” był Szymon Bogumił Zug. Obecnie Eliseum jest zamknięte dla zwiedzających, przede wszystkim ze względu na zły stan obiektu, który wymaga pilnego i kosztownego remontu. W regionie jest to ważne zimowisko nietoperzy.

Stojąca do dziś kamienica braci Roeslerów i Hurtiga była pierwszym na ziemiach polskich nowoczesnym domem handlowo-mieszkalnym. Zaprojektowany w 1784 r. przez Szymona Bogumiła Zuga w stylu klasycyzmu budynek miał cztery kondygnacje – parter zajmowały sklepy z witrynami, a na trzech piętrach mieściły się mieszkania do wynajęcia. W początkowym okresie właściciele kamienicy sami zajmowali wszystkie sklepy, prowadząc jeden z najbardziej luksusowych magazynów handlowych w Warszawie. W końcu XIX w. budynek został przebudowany według projektu Józefa Hussa. Odbudowując kamienicę po zniszczeniach II wojny światowej przywrócono XVIII-wieczny charakter budowli.

Zespół pałacowo-parkowy wzniesiony w poł. XVIII w. na skraju skarpy wiślanej jako podmiejska rezydencja Henryka von Brühla (ministra króla Augusta II Mocnego) według późnobarokowego projektu Jana Fryderyka Knöbla. W 1786 r. pałac został przebudowany w stylu klasycystycznym przez Szymona Bogumiła Zuga dla Alojzego Fryderyka von Brühla (starosty warszawskiego). Otaczający obiekt park w stylu angielskim zaprojektował Jan Chrystian Szuch. Pałac zmieniał właścicieli – od ok. 1790 r. do 1876 r. należał do rodziny Pothsów, właścicieli dóbr młocińsko-łomiankowskich. Zniszczony podczas II wojny światowej, po niej odrestaurowany, był siedzibą Muzeum Etnograficznego. Obecnie w rękach prywatnych.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca przy Krakowskim Przedmieściu niegdyś należał do Karmelitów Bosych, zakonu przybyłego do Polski i Warszawy w XVII w. Budowę kościoła rozpoczęto w latach 40. XVII w. W latach 1762–1779 Efraim Szröger przebudował fasadę główną, nadając jej cechy wczesnego klasycyzmu. Oryginalnym elementem wystroju są dwie kamienne dzwonnice w formie sześciennych latarni umieszczone na skrajach budowli. Fasadę zdobią rzeźby: św. Teresy z Avila i św. Jana od Krzyża, cykl symbolizujący: Miłość, Nadzieję i Wiarę oraz kartusz z herbem Radziwiłłów. Kościół nie został zniszczony podczas II wojny światowej i jest w pełni oryginalny. Obecnie świątynia pełni funkcję kościoła Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Do kościoła przylegają zabudowania dawnego karmelickiego klasztoru.

Na miejscu Pałacu Potockich, który dziś jest siedzibą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stał w XVII w. dwór rodziny Denhoffów, wywodzących się z niemieckiej szlachty kurlandzkiej. W XVIII w. przeszedł w ręce rodziny Czartoryskich. W latach 1760-1766 został przebudowany w stylu późnobarokowym m.in. za sprawą Efraima Schroegera. Wówczas powstał, zachowany do dziś, budynek kordegardy. W latach 1784-1786, na zlecenie księżnej Izabeli Lubomirskiej z Czartoryskich, został przebudowany w stylu klasycystycznym. W przebudowie elewacji, ale przede wszystkim wnętrz pałacu uczestniczyli Szymon Bogumił Zug i Jan Chrystian Kamsetzer. W latach 1799-1945 pałac należał do rodziny Potockich. Od 1857 do II wojny św. w kordegardzie pałacu działała księgarnia naukowa ze sztycharnią nut firmy „Gustaw Gebethner i spółka”, przekształcona w 1872 r. w spółkę „Gebethner i Wolff”, która zapisała się w historii jako wydawca ważnych pozycji literatury polskiej, lektur i podręczników, a także najważniejszych tytułów prasowych – m.in. „Tygodnika Ilustrowanego” czy „Kuriera Warszawskiego”.

Wybudowany ok. 1680-1690 r., prawdopodobnie przez Tylmana z Gameren. Pod koniec XVIII w. wnętrza pałacu zostały przekształcone w stylu klasycystycznym przez Jana Chrystiana Kamsetzera. Ten sam architekt wybudował ok. 1786 r. stojące prostopadle do pałacu klasycystyczne oficyny (rozbudowane w XIX w.) wraz z przyulicznymi kordegardami oraz bramę. W XIX w. w pałacu mieszkało kilku znanych artystów, m.in. malarz Zygmunt Vogel, który w latach 1808-1826 miał tu swoją pracownię. W drugiej połowie XIX w. w pałacu działała Biblioteka Ordynacji Krasińskich. We wrześniu 1939 r. budynek spłonął wraz z ogromną kolekcją malarstwa, oficyny zostały podpalone przez Niemców podczas powstania warszawskiego. Całość została odbudowana po wojnie według projektu Stanisława Brukalskiego – pałac w szacie barokowej, a oficyny w stylu klasycystycznym. Niedawno pałac, w którym mieści się Akademia Sztuk Pięknych, został gruntownie odrestaurowany.

Usytuowana w pobliżu ulicy Młynarskiej na terenie cmentarza ewangelicko-augsburskiego, ufundowana przez Marię ze Słuckich Halpertową, po śmierci jej męża Salomona. Powstała w 1835 r., jej autorstwo przypisuje się Adolfowi Grzegorzowi Schuchowi. W latach 80. XIX w. została przebudowana przez Jana Heuricha seniora. Niezwykle uroczysta była konsekracja kaplicy. Uświetniła ją kantata Józefa Elsnera skomponowana do słów Henryka Spiessa. Jest prawdopodobnie najwspanialszą spośród wszystkich warszawskich kaplic grobowych, wyróżnia się czystością form antycznych i finezją detalu rzeźbiarskiego. Pełni funkcję kaplicy przedpogrzebowej.

Pałac został wybudowany w 1714-30 r. dla Józefa Wandalina Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego, prawdopodobnie według projektu Burcharda Christopha von Münnicha. W pocz. XIX w. w pałacu mieściło się Towarzystwo Muzyczne „Harmonia" - założone przez mieszkającego w pałacu Ernesta Teodora Amadeusza Hoffmanna. W 1829 r. pałac stał się siedzibą Resursy Kupieckiej, gruntownie przebudowany w stylu klasycystycznym przez Adolfa Grzegorza Franciszka Schucha. Aż do 1939 odbywały się w nim zebrania, loterie, odczyty, bale i jubileusze. W 1940 r. w pałacu działał szpital maltański, sierpniu 1944 r. Niemcy wymordowali rannych i personel szpitala, budynek zaś spalili. Odbudowany według projektu Mieczysława Kuzmy w stylu klasycystycznym, jest siedzibą ambasady belgijskiej.

Wzniesiony został w latach 1874–1875 dla zamożnego finansisty Jakuba Janasza. Jego projektantem był Jan Heurich starszy (1834-1887), który zaprojektował rezydencję w stylu francuskich pałaców przyulicznych. W 1893 r. pałac przeszedł w ręce rodziny Czackich i stanowił ich własność do 1939 r., kiedy to budowlę zakupił Polski Związek Przemysłowców Metalowych. Podczas II wojny światowej zabytek został tylko nieznacznie uszkodzony, jednak w okresie powojennym nowi użytkownicy doprowadzili do jego dewastacji. W latach 1970–1973 pałac przeszedł gruntowną renowację, stając się siedzibą dyrekcji Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków. Zrekonstruowano wówczas wystrój architektoniczny elewacji oraz wnętrz, wykorzystując m.in. francuskie wzorniki z epoki. W latach 2003-2007 miała miejsce kolejna renowacja zabytku. Niedyś stojący w rzędzie kamienic, a dziś otoczony wysokimi blokami, jest przykładem dobrze zachowanego pałacu warszawskiego z drugiej połowy XIX wieku. Jego architekturę wyróżnia długi, ciągnący się przez całą szerokość elewacji frontowej, balkon pierwszego piętra ozdobiony żeliwną kratą.

W XVIII i XIX w. stałym elementem krajobrazu zachodnich peryferii Warszawy były drewniane wiatraki. Znaczne ich skupisko znajdowało się w okolicach dzisiejszej ulicy Młynarskiej. Młynarze stanowili grupę zawodową, która wyróżniała się zamożnością i prestiżem. Zawód młynarza często przechodził z ojca na syna. Duża grupa młynarzy była przyjezdna. Część z nich przybyła na tereny podwarszawskie jeszcze w XVIII w., za czasów saskich. Na pocz. XIX w., kiedy Warszawa znalazła się pod panowaniem pruskim, trafili tu liczni osiedleńcy z Wielkopolski, Śląska i Pomorza, gdzie istniały tradycje młynarstwa wiatracznego. Wśród nazwisk XIX-wiecznych wolskich młynarzy spotykamy wiele o niemieckim brzmieniu: Achtznik, Anders, Brejer, Burchwitz, Eitner, Flatz, Kalum, Klimpel, Lechnert, Lindner, Maetzer, Marienfeld, Schmeyko, Schneider, Schramm, Thiesler, Wolf. Stopniowo osiedleńcy ulegali polonizacji, czemu sprzyjały mieszane małżeństwa. Największy rozkwit młynarstwo osiągnęło po powstaniu listopadowym. W 1870 r. w Warszawie żyło 36 majstrów cechowych związanych z ulicą Młynarską oraz 14 związanych z ulicą Wolską. Powstanie młynów parowych i urbanizacja wolskiego przedmieścia doprowadziła do zniknięcia wiatraków z podwarszawskiego krajobrazu. Ostatni młyn rozebrano po I wojnie światowej.

Szopy to powstała w XV w. podwarszawska wieś. Od 1916 r. znajduje się w granicach Warszawy, w dzielnicy Mokotów. Rządzące po III rozbiorze Warszawą władze pruskie na pocz. XIX w. osiedliły tu kilkanaście rodzin niemieckich kolonistów, tworząc kolonię Szopy Niemieckie. Kolonia znajdowała się w rejonie dzisiejszych ulic: Wielickiej i Domaniewskiej, niedaleko stacji Metro Wilanowska. Większość osiedlonych tu Niemców była rolnikami, ale zdarzali się rzemieślnicy, a także robotnicy najemni. Powstały tu liczne zakłady ogrodnicze, produkowano m.in. wino, a w XIX w. działała fabryka świec stearynowych Karola Scholtze. Część XIX-wiecznych mieszkańców tego miejsca nosiła nazwiska o niemieckim brzmieniu: Fauser, Schick, Klotz, Knoedler, Haag, Ochman. Mieszkańcy stopniowo asymilowali się z polskim otoczeniem. Ślad po niemieckiej obecności w tej części Warszawy nie przetrwał ani w topografii, ani w zabytkach materialnych.

Ulica Kanonia, położona na tyłach Katedry św Jana, to jedno z najbardziej urokliwych miejsc warszawskiej Starówki. Na pocz. XIX w. pod numerem 8 stanął gmach Towarzystwa Przyjaciół Nauk, po 1823 r. stał się kamienicą mieszkalną. Na początku XX w. mieszkał tu Artur Oppman (Or-Ot), piewca starej Warszawy, w szczególności Starego Miasta. W jego domu bywali m.in.: Bolesław Prus, Stefan Żeromski, Władysław Reymont, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Bolesław Leśmian, Wojciech Kossak, Jan Lechoń i inni pisarze. Okres powstania warszawskiego 1944 r. przetrwała jedynie klasycystyczna fasada budynku, po wojnie kamienica została odbudowana. Dziś w budynku tym ma swoje biuro i salę prób Teatr Adekwatny.

Nazwa osiedla pochodzi od nazwiska jego inicjatora – Ignacego Augusta Boernera: inżyniera, żołnierza, ministra. Jako minister Poczt i Telegrafów (1929-1933) doprowadził do utworzenia w 1932 r. osiedla mieszkaniowego dla pracowników resortu łączności przy Transatlantyckiej Radiostacji Nadawczej w Babicach. W 1935 r. osiedle liczyło już 284 domki. W 1936 r., w dowód uznania dla pracy zmarłego już Boernera, osiedlu nadano nazwę Boernerowo. Po II wojnie światowej zmieniono ją na Bemowo. Do nazwy przedwojennej powrócono w 1987 r.

W związku z otwarciem na przełomie lat 40/50 XX . Lotniska Babice oraz kompleksu Wojskowej Akademii Technicznej (WAT) osiedlu nadano charakter wojskowy, wysiedlając prawie wszystkich jego dawnych mieszkańców. W domach zakwaterowano pracowników WAT-u i lotniska. Tylko ok. 30% dawnych mieszkańców odzyskało swoje dawne domy.

Osiedle w dzielnicy Targówek. Nazwa pochodzi od Józefa Elsnera – właściciela tego terenu, kompozytora, teoretyka muzyki, pedagoga, rektora Szkoły Głównej Muzyki i nauczyciela Fryderyka Chopina. Elsner najpierw dzierżawił majątek, następnie dzięki protekcji cara Mikołaja I, zyskał zapis tego majątku. Elsnerów został włączony do Warszawy w 1951 r. Dziś centralne miejsce dawnego majątku Elsnera upamiętnia granitowa kolumna, stoi przy ul. Nefrytowej 6. Natomiast Elsner mieszkał na co dzień w Warszawie, w budynku Dziekanki.

Gmach Zachęty jest jednym z najpiękniejszych obiektów publicznych w Warszawie. Jego projektantem był Stefan Szyller, wybitny warszawski architekt przełomu XIX i XX w.
Budynek powstał w latach 1898-1903 na zamówienie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim − organizacji, skupiającej artystów i miłośników sztuki, która stawiała sobie za cel popularyzację sztuki polskiej, niesienie pomocy młodym artystom, organizację wystaw i konkursów etc. Zrealizowany projekt (artysta zaprojektował bowiem trzy znacznie różniące się warianty) nawiązuje do renesansu włoskiego i klasycyzmu. Szczególną dekoracyjnością odznacza się fasada główna, z bogatą dekoracją rzeźbiarską Zygmunta Otto w tympanonie masywnego portyku. Wnętrze zostało zaprojektowane do celów wystawowych: z przeszklonym górą dziedzińcem otoczonym piętrowymi krużgankami. Po II wojnie światowej bogate zbiory malarstwa polskiego z Zachęty zdeponowano w Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie stały się trzonem Galerii Sztuki Polskiej.
Dziś w gmachu mieści się Zachęta Narodowa Galeria Sztuki – narodowa instytucja kultury, która stawia sobie za cel prezentację i promocję sztuki współczesnej.

Gmach Główny Politechniki Warszawskiej to jeden z najwspanialszych warszawskich budynków przełomu XIX i XX w. Został wybudowany w latach 1899-1902 według projektu wybitnego architekta tego okresu, Stefana Szyllera.

Majestatyczny budynek stylem nawiązuje do renesansu włoskiego i klasycyzmu. Szczególne wrażenie robi – zwrócona w kierunku placu – elewacja frontowa, dwukondygnacyjna, zamknięta attyką z nazwą uczelni i przedstawieniem grupy rzeźbiarskiej Apoteozy Nauk. Imponujące wrażenie robi czterokondygnacyjna, krużgankowa aula Politechniki, zamknięta szklanym dachem.

Gmach stanowi część większego założenia, w ramach którego Szyller wzniósł także pawilon wydziału fizyko-elektrotechnicznego. Oba budynki powstały na zamówienie Instytutu Politechnicznego im. cara Mikołaja II. Początkowo polska młodzież bojkotowała tę uczelnię, ponieważ była rządowa z językiem wykładowym rosyjskim. Zamknięta po rewolucji 1905 r., została otwarta jako uczelnia polska w okresie I wojny światowej. Dziś jest najważniejszą instytucją kształcenia politechnicznego w Polsce. Gmach główny Politechniki zniszczono w czasie II wojny światowej, odbudowano go w latach 1945-1946.

Na terenie kampusu Politechniki Warszawskiej, osłonięty drzewami, stoi gmach wydziału fizyki (pierwotnie fizyko-elektryczny) Politechniki Warszawskiej. Został wybudowany w latach 1899-1902 według projektu wybitnego architekta tego okresu, Stefana Szyllera, autora m.in. gmachu głównego Politechniki. Zaprojektowany został w stylu renesansu włoskiego z elementami klasycyzmu, trzykondygnacyjny, złożony z czterech skrzydeł zgrupowanych wokół krużgankowego dziedzińca.

Pierwotnie posiadał monumentalne, wysunięte przed gmach skrzydło frontowe. Budynek był w detalach zaprojektowany do funkcji, które miał pełnić. Miał m.in.: sale do badań, wykładów i ćwiczeń, wieżę do obserwacji astronomiczno-meteorologicznych, niezależną konstrukcję nośną obserwatorium i pracowni dla potrzeb czułej aparatury. W czasie II wojny światowej budynek został znacznie uszkodzony, w latach 1945-1946 odbudowany bez skrzydła frontowego.

U zbiegu ulic Złotej i Zgoda stoi kamienica o fasadzie wyróżniającej się niezwykłą dekoracyjnością. To dawna Kasa Pożyczkowa Przemysłowców Warszawskich wybudowana w latach 1900-1901 według projektu Stefana Szyllera, wybitnego warszawskiego architekta przełomu XIX i XX w. Budowla nawiązuje stylem do renesansu włoskiego oraz secesji. Zwraca uwagę rząd wysokich okien parteru, niegdyś witryn sklepowych, których wnętrza połączone były z pomieszczeniami drugiej kondygnacji. Trzecia kondygnacja, oświetlona od ulic rzędem półkolistych okien, była przeznaczona na biura Kasy. W środku zaś, otoczony biurami, mieścił się skarbiec. W oficynach gmachu znajdowały się mieszkania. Budynek wieńczy attyka z cokolikami, balustradkami oraz grupą rzeźbiarską przedstawiającą alegorię „Pracy i Oszczędności”. Dziś obiekt nie jest dostępny dla zwiedzających, od kilku lat trwa jego remont.

Wśród stojących przy al. Szucha kamienic zwraca uwagę ceglany budynek dawnej lecznicy chirurgiczno-ginekologicznej – czterokondygnacyjny, o asymetrycznej czerwonej fasadzie i białym detalu architektonicznym. Przypomina kamienicę mieszkalną, jednak został zaprojektowany jako nowoczesna klinika. Jego projektantem był Stefan Szyller, wybitny warszawski architekt przełomu XIX i XX w.

W wybudowanym w 1894 r. budynku znajdowały się m.in.: dwie windy, ambulatorium, dwie sale operacyjne, 20 pokoi jednoosobowych, pokoje wieloosobowe i izolatki dla chorych zakaźnie, sala do chloroformowania i sterylizacji wody oraz narzędzi, gabinet do badań naukowych. Dziś jest to obiekt o charakterze mieszkalno-biurowym. Fasada główna jest eklektyczna, z przewagą elementów neogotyckich. Zrujnowany w okresie PRL budynek w latach 1984-1990 przeszedł generalny remont i dziś cieszy oczy przechodniów.

Gmach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, potocznie określany Starym BUW-em, to jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów tej uczelni. Został zaprojektowany przez Stefana Szyllera, przy współpracy z Antonim Jabłońskim-Jasieńczykiem. Biblioteka została wybudowana w latach 1891-1894, stylistycznie nawiązuje do renesansu włoskiego. Zaprojektowana na planie prostokąta, składała się z dwóch części podzielonych przeciwogniową ścianą. W części pierwszej, trzypiętrowej, znajdowały się m.in.: sala katalogów, czytelnie i pracownie biblioteczne. Pomieszczenia wyróżniały się bogatą dekoracją, salę katalogów zamykał przeszklony dach. Druga część zawierała magazyny z książkami i miała aż siedem niskich kondygnacji, umożliwiających korzystanie z szaf bez użycia drabin. Ze względów bezpieczeństwa podłogi i szafy były wykonane z żelaza.

Gmach był kilkakrotnie przebudowywany. Podczas ostatniego remontu (w latach 2002-2005) w obiekcie gruntownie przebudowano wnętrza, tworząc z biblioteki zespół sal wykładowych z wielkim audytorium. Usunięto wówczas m.in. siedmiokondygnacyjny ażurowy regał magazynu, który był jedną z nielicznych konstrukcji tego typu zachowanych w Europie. Fasady pozostały niezmienione. Szczególnie charakterystyczna jest fasada główna: po lewej i prawej stronie wejścia umieszczono nisze z posągami Sofoklesa i Demostenesa, całość wieńczy attyka z grupą rzeźbiarską Apollo z Uranią i Kaliope (apoteoza Wiedzy i Nauki).

Most im. Księcia Józefa Poniatowskiego (pierwotnie Most Mikołajewski oraz Most Trzeci) powstał w latach 1904-1913 według projektu inżynierów: Mieczysława Marszewskiego i Bronisława Plebińskiego. Autorem bogatej oprawy architektonicznej mostu i wiaduktu był Stefan Szyller. Elementami charakterystycznymi zespołu są dekoracyjne klatki schodowe, w formie pawilonów, oraz pary wieżyczek strażniczych. Całość obłożona ciosami piaskowca wykonana została w stylu tzw. renesansu polskiego. Most został wysadzony w 1915 r. przez wycofujące się z Warszawy wojska rosyjskie, odbudowany w okresie dwudziestolecia międzywojennego, ponownie wysadzony przez Niemców w 1944 r. Odbudowany zaraz po II wojnie światowej stracił część swojego oryginalnego wystroju. Na początku XXI w. dokonano ważnych remontów zespołu, m.in.: odbudowano cztery wieżyczki i pawilony, wyremontowano pozostałe, przebudowano i wyciszono tory tramwajowe, oczyszczono balustrady, latarnie i pozostałe obiekty małej architektury. Z praskiego brzegu Wisły, przy niskim stanie wody, w nurcie rzeki można zobaczyć m.in. metalowe przęsła i fragmenty torów tramwajowych zrzucone tam przez przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego.

Eklektyczny wiadukt-ślimak, po którym ul. Karowa serpentyną schodzi ze Skarpy Wiślanej na Powiśle, powstał w latach 1903-1905. Autorem oprawy architektonicznej obiektu jest Stefan Szyller, wybitny warszawski architekt przełomu XIX i XX w., natomiast dekorację rzeźbiarską wykonał Jan Woydyga.
Podpory wiaduktu wieńczą latarnie (pierwotnie gazowe) w formie obelisków, nad główną podporą dwie alegoryczne grupy rzeźbiarskie z przedstawieniem Warszawy jako miasta sztuki, nauki, handlu i przemysłu oraz Syreny. Wiadukt nosi imię Stanisława Markiewicza, wybitnego warszawskiego lekarza i higienisty, jednego z założycieli Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego.

W trakcie remontu w latach 2006-2007 przywrócono pierwotny wygląd obiektu – odtworzono latarnie (usunięte po II wojnie światowej jako przejaw „burżuazyjnego” gustu) oraz przywrócono kamienny bruk.

Gmach Banku Towarzystw Spółdzielczych, zwany Domem pod Orłami, został wybudowany w latach 1912-1917 według projektu Jana Heuricha młodszego. Jest uznawany za najwybitniejsze dzieło polskiej architektury wczesnomodernistycznej i jedną z najlepszych realizacji tego okresu w Europie. Swą nazwę bierze od pełnych ekspresji rzeźb orłów, dłuta Zygmunta Otto, które wieńczą narożne wieże gmachu. Zniszczony w okresie powstania warszawskiego w 1944 r. budynek został odbudowany według projektu Barbary Brukalskiej, która wprowadziła kilka zmian w stosunku do pierwowzoru. Dziś w gmachu mieszczą się m.in.: Krajowa Rada Spółdzielcza oraz Muzeum Historii Spółdzielczości w Polsce.

Neoklasycystyczny budynek wzniesiony w latach 1912-1913 według projektu Jana Heuricha młodszego dla Towarzystwa Biblioteki Publicznej, organizacji społecznej założonej przez czołowych intelektualistów z zadaniem uruchomienia w Warszawie ogólnodostępnej biblioteki naukowej. Inwestycja została sfinansowana z fundacji Eugenii Kierbedziowej. W 1928 r. bibliotekę przejął samorząd Warszawy. We wrześniu 1939 r. gmach główny biblioteki został poważnie uszkodzony, a w styczniu 1945 r. biblioteka została podpalona przez wycofujących się z Warszawy Niemców. W okresie II wojny światowej zniszczonych zostało ponad 300 tys. woluminów. Do dziś w gmachu mieści się Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, której księgozbiór przekracza 1,3 mln egzemplarzy. Jest to jeden z nielicznych w Warszawie budynków użyteczności publicznej wzniesionych z funduszy prywatnych.

Modernistyczna, reprezentacyjna kamienica czynszowa wybudowana w latach 1907-1910 dla Edwarda Raczyńskiego wg projektu Jana Heuricha z udziałem Artura Göbla. Budynek spełniał funkcję handlową, w połowie zaś mieszkalną. Dwie dolne kondygnacje wypełniono olbrzymimi witrynami sklepowymi. Kamienica została spalona w 1939 r. i odbudowana po II wojnie św. według projektu Bohdana Pniewskiego. Znalazło się tu Ministerstwo Łączności oraz siedziba główna Poczty Polskiej. W chwili obecnej trwają prace nad jego przebudową w luksusowy biurowiec - projekt zakłada odtworzenie historycznej fasady kamienicy od strony placu Małachowskiego, z ogromnymi przeszklonymi witrynami na parterze i pierwszym piętrze.

Cytadela Warszawska (pierwotnie Cytadela Aleksandrowska) to twierdza zbudowana przez Rosjan po upadku powstania listopadowego. Była schronieniem rosyjskiego garnizonu pilnującego Warszawy, więzieniem śledczym (X Pawilon) oraz miejscem straceń polskich działaczy narodowych i rewolucjonistów. W czasie pokoju stacjonowało tu 5 tys. żołnierzy, cytadela wyposażona była w kilkaset dział o zasięgu obejmującym część miasta, wokół cytadeli wybudowano kazamaty więzienne dla ok. 3 tys. ludzi. W sierpniu 1863 r. zmarł osadzony tu działacz niepodległościowy stronnictwa „białych” – Edward Jürgens. Rok później na stokach cytadeli został stracony Romuald Traugutt, ostatni dyktator powstania styczniowego. Dziś X Pawilon wraz z Bramą Straceń jest udostępniony zwiedzającym – mieści się tu oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie z ekspozycją poświęconą więźniom tego obiektu.

Kamienica z poł. XVI w. przebudowana w duchu klasycyzmu prawdopodobnie przez Szymona Bogumiła Zuga. W 1810 r. kamienicę kupili Fukierowie, potomkowie augsburskiego rodu Fuggerów, którego przedstawiciele osiedlili się w Warszawie na pocz. XVI w. Do II wojny światowej prowadzili w niej pijalnię wybornego wina, do której chętnie zabierano odwiedzających Warszawę gości – dyplomatów, artystów i arystokratów. Po II wojnie światowej, ostatni z rodu, Henryk Maria Fukier odbudował zniszczoną kamienicę, lecz w wyniku komunistycznej nacjonalizacji nie mógł jej odzyskać. Dziś działa tu prywatna restauracja, nadal pod szyldem „U Fukiera”, a także mieści się siedziba Stowarzyszenia Historyków Sztuki.

Dom Wedla – modernistyczna kamienica położona na rogu ulic Puławskiej i Madalińskiego. Powstała w latach 1935-1936 według projektu Juliusza Żórawskiego dla dr Jana Wedla. Była kamienicą dochodową, o wysokim standardzie wyposażenia i wykończenia. Budynek miał m.in. eleganckie windy, chromowane skrzynki pocztowe, zbiorczą antenę radiową, klatki schodowe wyłożono ozdobną terakotą. Jest przykładem funkcjonalizmu ― niezabudowany parter, płaski dach z przeznaczeniem na taras rekreacyjny, niemal całkowity brak zdobień elewacji. Wewnątrz budynku i w podwórzu znajdowały się natomiast prawdziwe dzieła sztuki: rzeźby Stanisława Tomaszewskiego i obraz Zofii Stryjeńskiej „Taniec góralski”. Budynek ma charakter zabytkowy, w latach 2008-2009 przeszedł gruntowny remont. Ciekawostką jest, że w domu tym nie ma mieszkania o numerze 13 – po numerze 12 następuje od razu mieszkanie nr 14.

Pałac Szlenkierów został wybudowany w 1890 r. jako rezydencja wybitnego przemysłowca i społecznika, Karola Jana Szlenkiera i jego rodziny. Budynek został zaprojektowany w stylu renesansu włoskiego przez Witolda Lanciego. Inspiracją dla architekta był boloński pałac Davia Bargellini. Prace budowlane trwały w latach 1881-1883, a prowadził je znany przedsiębiorca budowlany Kazimierz Granzow. Wystrój wnętrz zaprojektował m.in. Wojciech Gerson. Pałac pozostawał w rękach rodziny Szlenkierów aż do 1922 r., kiedy został sprzedany i stał się siedzibą włoskiej misji dyplomatycznej. Poważnie zniszczony we wrześniu 1939 r. i w sierpniu 1944 r. po wojnie został odbudowany, tracąc jednak część dekoracji fasady. Do dziś w pałacu znajduje się Ambasada Republiki Włoch.

U zbiegu ulic Szpitalnej i Górskiego stoi eklektyczna kamienica z końca XIX w., mieszcząca w parterze sklep i pijalnię czekolady. W zachowanej do dziś oficynie od końca 1870 r. działała fabryka czekolady Emila Wedla. Po wybudowaniu ok. 1930 r. nowoczesnych zakładów czekolady na warszawskim Kamionku, produkcja cukiernicza została wyprowadzona z ul. Szpitalnej. Sklep i pijalnia jednak pozostały. Jan Wedel, syn Emila próbował w latach 30. XX w. zmodernizować wystrój lokalu, po protestach pozostał jednak przy wystroju staroświeckim. I takim pozostaje do dziś. Wnętrze kamienicy, podobnie jak elewacja, są już jednak odtworzone po zniszczeniach z czasów powstania warszawskiego.

Modernistyczna kamienica przy ul. Marszałkowskiej 8, autorstwa Hipolita Rutkowskiego i Maksymiliana Goldberga, powstała tuż przed II wojną światową. Została zaprojektowana jako dom mieszkalny dla Heleny Pal, wdowy po Ferdynandzie Adolfie Palu, współzałożycielu i współwłaścicielu Fabryki Przetworów Chemicznych „Dobrolin”. Oddany do użytku w 1938 r. budynek, zgodnie z wolą właścicielki, mieścił w przyziemiu i piwnicach pomieszczenia przeznaczone dla teatru muzycznego. W 1939 r. w kamienicy funkcjonował Teatr Malickiej - prywatny teatr dramatyczny prowadzony przez aktorkę Marię Malicką. W okresie okupacji budynek został włączony do tzw. kwartału niemieckiego, a teatr został zmieniony w niemieckie kino „Deutsches Filmtheater”. Rodzina Palów mieszkała w swojej kamienicy do 1943 r. Warto wspomnieć, że Helena Pal wspierała finansowo Instytut Głuchoniemych oraz inwentaryzację cmentarza ewangelicko-augsburskiego. Dziś w kamienicy Heleny Pal mieści się Teatr Rozmaitości oraz mieszkania prywatne.

Aleje Ujazdowskie 19

Reprezentacyjna, pięciopiętrowa kamienica vis-à-vis bramy parku Ujazdowskiego została wzniesiona w latach 1911-1913 wg projektu Stanisława Grochowicza dla Henryka Wilhelma Kolberga. Kamienica została zaprojektowana w stylu wczesno-modernistycznym, jej dekoracje zaś (m.in. płaskorzeźby gryfów i alegorii czterech pór roku oraz egipskie sfinksy pod wykuszami) są neoklasycystyczne. Charakterystycznym elementem fasady jest dwukondygnacyjna loggią zwieńczoną przestronnym tarasem trzeciego piętra. Pierwsze piętro budynku zajmował apartament właściciela, pozostałe zaś mieszkania pod wynajem. Kamienica została wykończona z rozmachem. Wyposażona została w instalację elektryczną, gazową i centralne ogrzewanie, posiadała windy, a bogaty wystrój poszczególnych wnętrz utrzymany był w różnych stylach historycznych - od neorenesansu przez empire po neorokoko. Balustrady balkonów i tarasów wyłożono płatkowym złotem.

Właścicielem kamienicy był Henryk Wilhelm Edward Kolberg (1861-1935) – inżynier górniczy i rzutki przedsiębiorca, który jako jedyny w rodzinie Kolbergów dorobił się znacznego majątku. Był współwłaścicielem kopalni w Zagłębiu Donieckim, a po przeprowadzce do Warszawy założył prężne przedsiębiorstwo w branży optycznej - Fabrykę Aparatów Optycznych i Precyzyjnych „H. Kolberg i Ska”, która uległa potem przekształceniu w spółkę Państwowe Zakłady Optyczne S.A. W okresie kryzysu finansowego lat 30. XX w. Henryk Kolberg zmuszony był wystawić swoją kamienicę na sprzedaż – w ten sposób, po zaniżonej cenie, przeszła ona na własność rodziny Krausharów.

Budynek kamienicy przetrwał II wojnę światową, częściowo też zachowały się oryginalne dekoracje wnętrz – sztukaterie, białe marmurowe kominki z kryształowymi lustrami sprowadzone z Paryża i schody z różowego węgierskiego marmuru oraz ozdobna stolarka drzwi z drewna gruszkowego. Dziś fasada kamienicy jest częściowo odnowiona.

Eklektyczna kamienica zbudowana w latach 1904-1905 na potrzeby spółki „Bracia Hoser”. Zakład Ogrodniczy „Bracia Hoser” był jedną z największych warszawskich firm ogrodniczych. Specjalizował się w hodowli drzew i krzewów owocowych oraz roślin ozdobnych. Firmę założył około 1850 roku Piotr Hoser, główny ogrodnik Ogrodu Saskiego. Jego wspólnikami byli dwaj młodsi bracia: Paweł i Wincenty. Trzej bracia przybyli do Warszawy z Czech, jednak gniazdem rodowym Hoserów był Augsburg, gdzie Hoserowie należeli do miejskiego patrycjatu już w XV wieku.

Budynek stanął na gruntach zakładu ogrodniczego. W kamienicy znajdowały się: biura firmy oraz sklep z nasionami. Autorstwo projektu budynku przypisuje się Pawłowi Hoserowi, synowi Piotra Hosera, założyciela rodzinnej spółki. Front budynku jest utrzymany w stylu neobarokowym, a detal architektoniczny nosi cechy secesyjne. Elegancka kamienica posiada liczne zdobienia nawiązujące do tematyki florystycznej - m.in. kartusz z owocami i narzędziami ogrodniczymi nad bramą, metalowe kwiaty oplatające poręcz schodów, posadzki z motywami kwiatowymi, secesyjny witraż ze słonecznikami itd. Elewację frontową pokrywa charakterystyczne boniowanie, całość wieńczy umieszczony w dachu hełm. W oficynie podwórka mieści się fotoplastikon powstały w początku XX wieku, jeden z zaledwie kilku czynnych tego typu urządzeń w Europie. Kamienica przetrwała II wojnę światową bez większych zniszczeń, w okresie okupacji część mieszkań frontowych zajmowali Niemcy. Po II wojnie światowej rodzinna spółka „Bracia Hoser” została znacjonalizowana przez władze komunistyczne. Do lat 90. XX wieku w kamienicy działał sklep z nasionami.

W sąsiedztwie galerii handlowej Wola Park zachował się zespół obiektów dawnego Zakładu Ogrodniczego „C. Ulrich”. Składają się nań, pochodzące z przełomu XIX i XX w. szklarnie, dom mieszkalny zwany „pałacykiem”, drewniany budynek administracyjny oraz miniaturowy park – dawny „ogród pokazowy”, w którym możemy obejrzeć wyjątkowe odmiany drzew, m.in.: buk szkarłatny, buk zwisły, klon czerwony, dąb błotny. W parku znajduje się też popiersie Jana Krystiana Ulricha.

Gospodarstwo ogrodnicze rodziny Ulrichów założył w 1805 r. Jan Bogumił Ulrich, ogrodnik Ogrodu Saskiego. Gospodarstwo znajdowało się pierwotnie przy ul. Ceglanej. W 1877 r. syn Jana Bogumiła, Jan Krystian, zakupił ziemię we wsi Górce inicjując powstanie wzorcowego zakładu ogrodniczego ze szklarniami, ogrodem pokazowym i szkółkami na obszarze ok. 46 ha. W 1958 r. zakład został upaństwowiony i z czasem zaczął popadać w ruinę, częściowo zrewitalizowany na pocz. XXI w. Pamięć o nim zachowała się w miejskim nazewnictwie: ta część Woli nosi nazwę Ulrychów.

Kompleks zabudowań wedlowskiej fabryki czekolady znajduje się między ulicami Zamoyskiego, Lubelską i Wedla. Budowę rozpoczął na pocz. XX w. Emil Wedel, pracę kontynuował jego syn Jan w latach 1927-1931. Potężne budynki świadczą o pozycji, jaką na rynku cukierniczym zajmowała firma „Emil Wedel i Syn”. Wedlowskie wyroby były sprzedawane poprzez sieć sklepów firmowych w Polsce i poza granicami. Zakłady w niewielkim stopniu ucierpiały w okresie II wojny światowej i pełnią funkcję przemysłową do dziś. Po wojnie upaństwowione, kilka lat temu zostały kupione przez azjatycką firmę cukierniczą.

Nieopodal alei Prymasa Tysiąclecia znajduje się zespół poprzemysłowych budynków z ciemnej cegły ceramicznej. To pozostałość największej warszawskiej fabryki. Należała do Towarzystwa Przemysłowego Zakładów Mechanicznych „Lilpop, Rau i Loewenstein”. W 1938 r. zakłady zajmowały powierzchnię ok. 22 ha i zatrudniały ok. 3500 osób. Większość hal fabrycznych została przez Niemców wysadzona w powietrze w październiku 1944 r., po uprzednim wywiezieniu do Rzeszy maszyn, urządzeń oraz pracowników.

Do II wojny światowej spółka zajmowała czołową pozycję w polskim przemyśle maszynowym, produkowała m.in.: lokomotywy, wagony kolejowe i tramwajowe, samochody, nadwozia autobusów, urządzenia wodociągowe, maszyny rolnicze, silniki spalinowe, maszyny parowe, turbiny wodne.
Jednym z głównych akcjonariuszy spółki był Wilhelm Rau, przemysłowiec pochodzący z Moguncji. Jego nazwisko zapisało się w historii Warszawy dzięki fundacji jego spadkobierców, którzy sfinansowali uruchomienie w Warszawie dziecięcych ogródków. Tzw. Ogrody W. E. Rau’a, czyli warszawski odpowiednik ogródków jordanowskich, powstały na początku XX w. W szczytowym okresie było ich kilkanaście. Działały do II wojny światowej.

Między ulicami Grzybowską, Wronią i Krochmalną znajduje się ogromny, już niemal pusty plac. Jeszcze na początku XXI w. działały tutaj Browary Warszawskie "Królewskie" S.A.. Jednak kilka lat temu produkcję piwa zakończono, a teren nabył deweloper, który wyburzył budynki (pozostały jedynie dwa zabytkowe budynki z przełomu XIX/ XX w. – laboratorium i willa fabrykancka). Początki browaru „Haberbusch i Schiele” sięgają roku 1846, kiedy to trzej wspólnicy: Błażej Haberbusch, Konstanty Schiele i Henryk Klawe nabyli browar firmy „Schaeffer i Glimpf” przy ul. Krochmalnej. Spółka rozwijała się dynamicznie, stając się w k. XIX w. największym producentem piwa w Królestwie Polskim. Po zniszczeniach I wojny św., w 1921 r., powstała spółka akcyjna Zjednoczone Browary Warszawskie „Haberbusch i Schiele”, która uzyskała pozycję monopolisty na warszawskim rynku. W okresie okupacji dyrekcja browarów udostępniała teren przedsiębiorstwa do niesienia pomocy żywnościowej ludności getta, znajdował się tu też tajny skład amunicji AK, a w czasie powstania warszawskiego – magazyny browaru służyły do aprowizacji ludności Warszawy. Spółka akcyjna działała do 1946 r., kiedy zakład został znacjonalizowany.

Zabudowania fabryczne pomiędzy ulicami Żelazną, Łucką i Prostą w latach 1893-1940 należały do Towarzystwa Akcyjnego Fabryk Metalowych „Norblin, B-cia Buch i T. Werner” w Warszawie, spółki utworzonej przez Ludwika Norblina i Teodora Wernera (kluczowych udziałowców), ponadto Adama Norblina, Karola i Aleksandra Temlerów i Kazimierza Szwede. Spółka produkowała wyroby z metali kolorowych. Wielokrotnie nagradzane przedmioty galanterii domowej i sztućce oraz półprodukty: blachę, drut i pręty. W XX-leciu międzywojennym produkowano tu również łuski karabinowe, krążki do bicia monet i druty tramwajowe. Przedsiębiorstwo zaliczane było do grupy największych w branży metalowej na terenie Królestwa Polskiego, a potem II Rzeczypospolitej. Znacjonalizowane po II wojnie światowej, przejęte przez Walcownię Metali „Warszawa”, wpisane do rejestru zabytków, kilka lat temu zostało zakupione przez dewelopera i czeka na inwestycję.

Herman Jung założył browar przy ul. Waliców w 1854 r. W latach 60. XIX w. Jung był również właścicielem trzech innych browarów położonych w różnych częściach Warszawy. W 1873 r. powstała spółka Towarzystwo Akcyjne Wyrobu Piwa „Herman Jung”. Spółka uruchomiła wielkie składy w Brześciu, Kowlu, Kijowie i Odessie, do których piwo dostarczano specjalnymi wagonami-lodowniami. Do lat 90. XIX w. firma była liderem branży piwowarskiej w Warszawie. W 1890 r., po śmierci Hermana Junga, zakład przy ul. Waliców został zlikwidowany. W 1919 r. firma weszła w skład Zjednoczonych Browarów Warszawskich „Haberbusch i Schiele” Spółka Akcyjna. Z dawnego browaru przetrwały do dziś: ceglany budynek administracyjny, mur wzdłuż ul. Waliców oraz browarniane piwnice. W czasie II wojny światowej mur browaru był granicą getta. Zachowane obiekty w kontrowersyjny sposób zostały wplecione w nowoczesną architekturę powstałego na przełomie XX i XXI w. biurowca Aurum, należącego do Mennicy Państwowej.

Przy ulicy Okopowej znajdują się zabudowania ostatniej dużej warszawskiej garbarni, należącej przed II wojną św. do spółki „Temler i Szwede”. Zespół budynków jest zagrożony likwidacją – inicjatywie objęcia go ochroną konserwatorską sprzeciwił się Urząd Miasta stołecznego Warszawy.

Garbarnia spółki Karola Ludwika i Aleksandra Ferdynanda Temlerów oraz Ludwika Szwede powstała ok. 1860 r. Garbowano tu skóry pochodzące z całego świata. Dzięki doskonałej jakości produktów, nagradzanych na międzynarodowych wystawach, i znaczącym popycie na produkty garbarskie na chłonnym rosyjskim rynku garbarnia stale się rozwijała aż do I wojny światowej. W 1879 r. firma została przekształcona w spółkę akcyjną, była wówczas najpotężniejszą garbarnią w Królestwie Polskim. W okresie XX-lecia międzywojennego nie odgrywała już roli wiodącej. Częściowo zniszczona w 1944 r., uruchomiona po II wojnie światowej, została upaństwowiona, a w jej miejscu powstała Fabryka Obuwia „Syrena”.

Przy ulicy Białostockiej stoi czterokondygnacyjny fabryczny budynek z ok. 1920 r. Do II wojny światowej należał do spółki akcyjnej Fabryka Narzędzi Chirurgicznych, Weterynaryjnych i Wyrobów Stalowych Ostrych, która produkowała wysokiej jakości aparaty i instrumenty chirurgiczne i lekarskie, aparaturę tlenową, do dezynfekcji oraz narzędzia weterynaryjne. Początki firmy sięgają fabryczki narzędzi chirurgicznych założonej w 1819 r. przy pl. Małachowskiego przez pochodzącego z Berlina Gustawa Dawida Manna.

Zakład kilkakrotnie zmieniał adres, by trafić ostatecznie na Białostocką. Zarządzali nim przedstawiciele kolejnych pokoleń rodziny Mannów. We wrześniu 1939 r. fabryka ucierpiała w wyniku niemieckich bombardowań, w 1944 r. Niemcy wywieźli część maszyn, po wojnie została upaństwowiona.

W budynkach przy ul. Radzymińskiej 116, które dziś zajmują hurtownie i magazyny, przed II wojną światową działała huta szkła. Została wybudowana w 1879 r. przez firmę „Kijewski, Scholtze i S-ka, Spółka Akcyjna Fabryk Chemicznych i Huty Szklanej”. W zakładzie produkowano szkło laboratoryjne oraz opakowania szklane. Na początku XX w. firma wydzierżawiła teren spółce „Huta i Rafineria Szkła Targówek”, która działała tu do 1939 r. Huta została częściowo zburzona w czasie II wojny światowej, do czasów współczesnych przetrwały tylko niektóre budynki kompleksu, w większości zostały mocno przekształcone.

Jedyny ocalały pawilon dawnego Szpitala Dziecięcego im. Karola i Marii w Warszawie. Szpital został ufundowany przez Zofię Reginę Szlenkierównę (1882-1939), córkę wybitnego przemysłowca Karola Jana (1839–1900) i Marii Zenobii z Grosserów (1850-1913).

Początkowo, przyszła fundatorka szpitala, planowała utworzenie dziecięcego sanatorium w podwarszawskiej Wiązownie, jednak pod wpływem wybitnego pediatry, dr Józefa Polikarpa Brudzińskiego, dokonała zmiany tego planu, decydując się ufundować w Warszawie pierwszy nowoczesny szpital pediatryczny. W 1909 r. wyjechała za granicę, by zwiedzić najnowocześniejsze szpitale, poznać ich wyposażenie i organizację. Powróciwszy z podróży energicznie zabrała się do realizacji projektu. Szpital został otwarty w 1913 r. Wysoki koszt budowy – 557 tys. rubli – Szlenkierówna sfinansowała z własnych środków.

Lecznica mieściła się w dziewięciu nowocześnie zaprojektowanych i wyposażonych, wolno stojących pawilonach rozlokowanych na parceli pomiędzy ulicami: Leszno, Żytnią i Karolkową. Szpital został przekazany do bezpłatnego użytku władzom Warszawy. Zofia objęła funkcję jego kuratorki, zajmowała się sprawami gospodarczymi i finansowymi. Opiekę nad dziećmi – co było wówczas novum – powierzyła grupie świeckich pielęgniarek, z których część wykształciła w nowym zawodzie na własny koszt. Szpital Karola i Marii był placówką wzorcową – posiadał doskonałe wyposażenie, stałą opiekę pielęgniarską, przeznaczony był dla wszystkich dzieci (obowiązywał zakaz stosowania dyskryminacji rasowej i religijnej). Funkcjonował aż do wybuchu powstania warszawskiego. 6 sierpnia 1944 r. hitlerowcy wymordowali część chorych i personelu, łącznie ok. 100 osób, a budynki podpalili. Do dziś przetrwał tylko jeden pawilon, nie pełni już jednak pierwotnej funkcji.

Modernistyczny budynek przy zbiegu ulic Koszykowej i Chałubińskiego, nazywany popularnie CePeLekiem, został wzniesiony w latach 1927-28 wg projektu Romualda Gutta dla Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa. Budowę potężnego gmachu sfinansowała Fundacja Rockefellera oraz Rząd Polski. Budynek mieścił m.in.: sale wykładowe, do ćwiczeń, zaplecze administracyjne i gospodarcze oraz internat dla 150 uczennic.

Jedną z inicjatorek szkoły oraz jej wieloletnią dyrektorką była Zofia Szlenkier. Pionierka polskiego pielęgniarstwa świeckiego, a także m.in. fundatorką Szpitala Dziecięcego im. Karola i Marii przy ul. Leszno. Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa była wzorcową placówką, a jej wychowanki odegrały ważną rolę niosąc pomoc rannym żołnierzom w czasie oblężenia Warszawy w 1939 r., kiedy to część pomieszczeń szkoły przeznaczono na szpital. W okresie okupacji kierownictwu udało się utrzymać szkołę, która odegrała ważną rolę w okresie powstania warszawskiego, niosąc pomoc rannym powstańcom.

Po II wojnie św. obiekt został przejęty na rzecz Ministerstwa Obrony Narodowej, utworzono tu szpital z polikliniką. Dziś jest placówką służby zdrowia pod egidą Sił Zbrojnych III RP, nosi nazwę: Centralna Wojskowa Przychodnia Lekarska.

Budynek pochodzi z pierwszej połowy XVII w. Był własnością królów Polski: Jana Kazimierza, Jana III Sobieskiego, Augusta II, Stanisława Augusta Poniatowskiego. W latach 1817-1831 mieściło się w nim Liceum Warszawskie, szkoła o profilu humanistycznym, założona przez władze pruskie w 1804 r. Znaczny procent wychowanków stanowiła warszawska młodzież pochodzenia niemieckiego, m.in.: Jan Marcin Bansemer, Piotr Jerzy Bansemer, Henryk Adolf Beyer, Karol Beyer, Wilhelm Beyer, Jan Alfons Brandt, Henryk Brühl, Jan Eckelt, Jan Karol Freyer, Ernest Gerhard Geysmer, Jan Gothard Geysmer, Antoni Kolberg, Oskar Kolberg, Wilhelm Kolberg, Jan Fryderyk Wilhelm Malcz, Konstanty Bogumił Malcz, Edward Klopmann, Franciszek Jan Bernard Mile, Karol Juliusz Minter, Jan Jakub Salinger, Feliks Jan Szwarce, Jan Maciej Hipolit Szwarce, Józef Jan Szwarce, Konstanty Edward Szwarce, Jan Krystian Ulrich, Ferdynand Werner. Wykładowcami szkoły byli m.in.: Dawid Chrystian Beicht (profesor historii, geografii i niemieckiego), Jerzy Tetzner (wykładowca niemieckiego i religii ewangelickiej), Zygmunt Vogel (nauczyciel rysunku i malarstwa). Po upadku powstania listopadowego w miejscu Liceum Warszawskiego władze carskie utworzyły I Gimnazjum Gubernialne.

ul. Piękna 24/26

Przy ul. Pięknej 24/26 znajduje się historyczny gmach szkoły założonej w 1883 r. przez hrabiankę Cecylię Plater-Zyberkównę, pedagoga, działaczkę katolicką i publicystkę. Do I wojny światowej placówka działała pod szyldem Zakładu Przemysłowo-Rękodzielniczego dla kobiet, jednocześnie w sposób tajny prowadziła nauczanie o charakterze ogólnokształcącym. Nie była to jedyna tego typu inicjatywa energicznej hrabianki, bowiem w podwarszawskim majątku Chyliczki (dziś Piaseczno) Zyberkówna otworzyła w 1891 r. żeńską szkołę gospodarczą dla dziewcząt.

W dwudziestoleciu międzywojennym szkoła przy ul. Pięknej była jedną z najlepszych placówek edukacyjnych w Warszawie, którą wyróżniały nowoczesne metody wychowawcze, nacisk na kształtowanie postaw obywatelskiej odpowiedzialności i doskonała kadra nauczycielska. Placówka uczyła samodzielnego myślenia i mądrej religijności. Jej wychowanki nazywano platerkami.

Po śmierci Zyberkówny w 1920 r. szkoła stała się własnością jej współpracowniczek, które założyły Towarzystwo Oświatowe im. Cecylii Plater-Zyberkówny i kontynuowały prowadzenie placówki edukacyjnej zgodnie z wizją fundatorki. W czasie okupacji niemieckiej gmach przy ul. Pięknej został przejęty przez okupanta, a szkoła kontynuowała kształcenie w prywatnych domach w sposób tajny. W 1950 r. władze komunistyczne zdelegalizowały działalność Towarzystwa, a jego majątek przejęły na rzecz Skarbu Państwa.

W 1989 r. członkinie przedwojennego Towarzystwa doprowadziły do uchylenia decyzji delegalizacyjnej, odzyskały budynek szkoły, a po jego renowacji odtworzyły przerwaną działalność. W 2014 r. placówka działała pod szyldem Zespołu Szkół im. Cecylii Plater-Zyberkówny, w skład którego wchodziły: żeńska szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum oraz męska szkoła podstawowa i gimnazjum.

Neorenesansowy gmach budynku zaprojektowany przez Władysława Hirszla został wybudowany w 1883 r., następnie zaś rozbudowany ok. 1896 r. Kompleks składa się z czterech budynków tworzących kwadrat z wewnętrznym dziedzińcem (miejscem wypoczynku i rekreacji), w których znajdują się obok sal lekcyjnych, m.in.: kaplica szkolna, aula ze sceną teatralną, szereg pracowni specjalistycznych, sala do ćwiczeń judo, dwie świetlice, salka gospodarstwa domowego, gabinet lekarski oraz jadalnia i bufet.

W 1896 roku Edward Rontaler założył pierwszą w Królestwie Kongresowym prywatną 7-klasową szkołę realną o profilu handlowym, tzw. „komercyjną”. Szkoły komercyjne były wówczas wyjęte spod kurateli prowadzących rusyfikację władz oświatowych i podlegały bardziej liberalnie nastawionemu ministerstwu finansów. Fakt ten oraz autorytet jakim Rontaler się cieszył wśród Rosjan (wcześniej pełnił funkcję dyrektora szkół rządowych na Podolu) sprawił, że szkoła mogła sobie pozwolić na szereg odstępstw od panującego w oświacie systemu apuchtinowskiego - na lekcjach młodzież zapoznawała się z historią ojczystą, z utworami wieszczów, a po zajęciach mówiono w języku polskim. Po strajku uczniów w 1905 roku wprowadzono język polski jako wykładowy, jednocześnie szkoła utraciła status szkoły rządowej. Placówka była znana z wysokiego poziomu nauczania, wykładali w niej wybitni pedagodzy, m.in. wykładowcy akademiccy. Przed I wojną światową uczelnie Anglii, Francji, Włoch, Szwajcarii, Belgii i Niemiec przyjmowały maturzystów od Rontalera bez egzaminów wstępnych. Szczególnym powodzeniem szkoła cieszyła się w sferach kupieckich i przemysłowych, w Komitecie Rodzicielskim zasiadali m.in. znani przedsiębiorcy: August Repphan i Stanisław Pfeiffer. Czesne było wysokie. Przy szkole działało Towarzystwo Pomocy dla Niezamożnej Młodzieży, które umożliwiało naukę dzieciom z niezamożnych domów, a także Kasa Pożyczkowo-Oszczędnościowa dla nauczycieli. W 1902 roku Edward Rontaler otworzył przy szkole wydział agronomiczny. Był on jedyną szkołą rolniczą w Kongresówce aż do I wojny światowej i dlatego Rontaler utrzymywał go mimo iż nie przynosił on dochodów.

Szkoła kilkakrotnie zmieniała swój adres. W 1902 roku przeniosła się do wybudowanego dla niej reprezentacyjnego gmachu przy ulicy Kaliksta 8 (dziś: Śniadeckich 8). Projektantem budynku był Jan Heurich. Inwestycję zrealizowała spółka „Geyer, Repphan, Gostyński i Ska”, która następnie dzierżawiła budynek szkole. Wysoki czynsz spowodował, że już w 1911 roku szkoła była zmuszona przenieść się do mniej reprezentacyjnego budynku przy ulicy Polnej 46A, gdzie działała do lat 30. XX w. Budynek przy Śniadeckich przechodził zmienne koleje losu – był dzierżawiony przez gminę ewangelicką dla Gimnazjum im. Mikołaja Reya, następnie został zakupiony na siedzibę dla Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Tu znalazła się pierwsza pracownia radiologiczna w Warszawie prowadzona przez ucznia Marii Skłodowskiej Curie - Ludwika Wertensteina. Obecnie mieści się tutaj Instytut Matematyczny PAN.

Szkoła Edwarda Rontalera została założona w 1896 roku. Była to 7-klasowa szkoła realna o profilu handlowym, tzw. „komercyjna”. Na początku XX wieku wprowadziła się do specjalnie na ten cel wybudowanego reprezentacyjnego gmachu przy ul. Kaliksta 8 (dziś: Śniadeckich 8). W 1911 r. - w związku z zakupem budynku przez Józefa hr. Potockiego na siedzibę Towarzystwa Naukowego Warszawskiego - szkoła przeniosła się do mniejszego lokalu przy ul. Polnej 46 A. W 1916 r. szkołę przekształcono na 8-klasowe gimnazjum matematyczno-przyrodnicze. Po śmierci – w 1917 r. - założyciela i dyrektora szkoły prowadzenie placówki objęła żona zmarłego, Ewelina. W końcu lat 30. XX w., już po śmierci Eweliny Rontaler, szkoła wyprowadziła się z budynku przy ulicy Polnej, zaczęła tracić dobrą opinię oraz uczniów. W gmachu natomiast ulokowało się Liceum Francuskie, które działało do wybuchu wojny w 1939 r. Członkowie grona pedagogicznego i koła rodzicielskiego od Rontalera w końcu lat 30. XX wieku zaczęli myśleć o zawiązaniu stowarzyszenia i przejęciu szkoły oraz powrocie do dawnej siedziby i tradycji szkoły. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił tę realizację.

Budynek szkoły przy ul. Polnej 46A stoi do dziś. Na jego ścianie znajduje się tablica poświęcona Edwardowi Rontalerowi, ufundowana w 1936 r. o następującej treści: "EDWARD-ALEKSANDER RONTALER 1846-1917 / POWSTANIEC 1863 R. / WYCHOWAWCA I PRZYJACIEL MŁODZIEŻY / W OKRESIE NIEWOLI TWORZYŁ SZKOŁĘ DUCHEM POLSKĄ / W 40 TĄ ROCZNICĘ JEJ ZAŁOŻENIA WDZIĘCZNI UCZNIOWIE / 1936.” Budynek - dziś trzypiętrowy - wieńczył niegdyś wysoki łamany dach i dwa szczyty, z których jeden był ozdobiony zegarem. W 1944 roku został poważnie uszkodzony i stracił wówczas dach ze szczytami i większość tynków. Prowizorycznie odbudowany mieścił przez szereg lat żeńskie liceum im. Klementyny Hoffmanowej. Dziś mieści się tu Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Edward Rontaler, nim założył własną szkołę w Warszawie, przez szereg lat był dyrektorem szkół rządowych na Podolu. Dosłużył się stopnia rzeczywistego radcy stanu w Ministerstwie Oświaty i biegle opanował zawiłe rosyjskie prawodawstwo oświatowe. Był człowiekiem sukcesu, ustosunkowanym, świetnym pedagogiem i pełnym energii organizatorem. Surowy, choć lubiany przez młodzież „Edzio”, z pozoru chłodny racjonalista, skrywał gorące serce. Nazywał się w rzeczywistości Aleksander Rontaler – jego metrykę urodzenia sfałszował ojciec w trosce o przyszłość syna biorącego udział w powstaniu styczniowym. Skazany na śmierć i ciężko ranny powstaniec cudem uniknął śmierci. Imię Edwarda przejął po zmarłym bracie i z nowym imieniem rozpoczął nowe życie oraz karierę. Zawsze przejmował się losem młodzieży – starał się by do jego szkoły mogli uczęszczać uczniowie z biedniejszych rodzin, angażował się i wspierał wartościowe inicjatywy oświatowe, m.in.: powołał 3-klasową Szkołę Handlową przy ul. Rymarskiej, pomagał Cecylii Plater-Zyberkównie w jej staraniach o utworzenie szkół zawodowych w Warszawie i Chyliczkach, przy swojej szkole uruchomił nie dochodowy wydział agronomiczny, który utrzymywał, ponieważ był jedyną szkołą rolniczą w Kongresówce.

W 1880 r. Karol Jan Szlenkier założył dla dzieci robotników trzyklasową szkołę rzemieślniczą, którą następnie utrzymywał. Początkowo mieściła się przy ul. Leszno. Gmach przy ul. Górczewskiej został wzniesiony w latach 1912-1914 według projektu Karola Jankowskiego i Franciszka Lilpopa. Inwestycję sfinansowała wdowa po Karolu Szlenkierze, Maria.

Szkoła, nazwana imieniem Karola Szlenkiera, kształciła dzieci robotników w zakresie robót ręcznych. Uczniowie do dyspozycji mieli m.in. przyszkolny ogród botaniczny, nadzorowany przez prof. Waleriana Kronenberga. W okresie międzywojennym w budynku szkoły mieścił się Państwowy Instytut Robót Ręcznych. Dziś znajduje się tutaj Instytut Badań Edukacyjnych.

Szkoła Rzemiosł to jedna z kilku dobroczynnych inicjatyw rodziny Szlenkierów. Najbardziej znaną była fundacja, nie istniejącego dziś, Szpitala Dziecięcego im. Karola i Marii Szlenkierów przy ul. Leszno.

Kliknij na wybrane miejsce, aby dodać je do trasy

POMNIK POMORDOWANYCH MIESZKAŃCÓW WAWRA

27 grudnia, warszawa

Dodaj Opis

MAJĄTEK GŁOSKÓW

Głosków, pow. piaseczyński.

Dodaj Opis

PAŁAC W OTWOCKU WIELKIM

Otwock Wielki, ul. Zamkowa, Karczew

Dodaj Opis

SZKOŁA "CHYLICZANKA"

Dodaj Opis

SZKÓŁKI ŻBIKOWSKIE

Pruszków, ul. Żbikowska 51

Dodaj Opis

KONSTANCIN

Konstancin Jeziorna

Dodaj Opis

ZAMEK KRÓLEWSKI

Plac Zamkowy 4

Dodaj Opis

OGRÓD SASKI

Ogród Saski

Dodaj Opis

KOŚCIÓŁ EWANGELICKO-AUGSBURSKI ŚW. TRÓJCY

Pl. Małachowskiego 1

Dodaj Opis

DOM DYSYDENTÓW NA LESZNIE

Al. Solidarności 76 a

Dodaj Opis

ZBÓR DYSYDENTÓW NA LESZNIE

Al. Solidarności 76 b

Dodaj Opis

CMENTARZ EWANGELICKO-AUGSBURSKI

Ul. Młynarska 54/56/58

Dodaj Opis

CMENTARZ EWANGELICKO-REFORMOWANY

Ul. Żytnia 42

Dodaj Opis

GRUBA KAŚKA

Al. Solidarności

Dodaj Opis

GOŁĘBNIK I OGRÓD „MON COTEAU”

Ul. Puławska 59

Dodaj Opis

ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE

Ul. Agrykola 1

Dodaj Opis

ELISEUM I OGRÓD NA KSIĄŻĘCEM

Park im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, przy ul. Książęcej

Dodaj Opis

DOM BRACI ROESLERÓW I HURTIGA

Krakowskie Przedmieście 79

Dodaj Opis

PAŁAC BRÜHLA NA MŁOCINACH

ul. Muzealna 1

Dodaj Opis

CMENTARZ W KIEŁPINIE

Kiełpin, ul. Rolnicza

Dodaj Opis

KOŚCIÓŁ KARMELITÓW BOSYCH

Ul. Krakowskie Przedmieście 52/54

Dodaj Opis

PAŁAC POTOCKICH (CZARTORYSKICH)

Ul. Krakowskie Przedmieście 15

Dodaj Opis

PAŁAC CZAPSKICH (KRASIŃSKICH, RACZYŃSKICH)

Ul. Krakowskie Przedmieście 5

Dodaj Opis

KAPLICA HALPERTÓW

Ul. Młynarska 54/56/58

Dodaj Opis

PAŁAC MNISZCHÓW

ul. Senatorska 38/40

Dodaj Opis

PAŁAC JANASZÓW (CZACKICH)

Ul. Zielna 49

Dodaj Opis

WOLSKIE WIATRAKI

Ul. Młynarska

Dodaj Opis

SZOPY NIEMIECKIE

Ul. Wielicka

Dodaj Opis

KAMIENICA KANONII 8

Ul. Kanonii 8

Dodaj Opis

OSIEDLE BOERNEROWO

Osiedle Boernerowo

Dodaj Opis

ELSNERÓW

Ul. Nefrytowa 6

Dodaj Opis

ZACHĘTA

Pl. Małachowskiego 3

Dodaj Opis

GMACH GŁÓWNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ

Pl. Politechniki 1

Dodaj Opis

GMACH WYDZIAŁU FIZYKI POLITECHNII WARSZAWSKIEJ

Ul. Koszykowa 75

Dodaj Opis

KASA POŻYCZKOWA PRZEMYSŁOWCÓW WARSZAWSKICH

Ul. Złota 1

Dodaj Opis

LECZNICA CHIRURGICZNO-GINEKOLOGICZNA

Al. Szucha 9

Dodaj Opis

BIBLIOTEKA UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO

Ul. Krakowskie Przedmieście 26/ 28

Dodaj Opis

MOST IM. KSIĘCIA JÓZEFA PONIATOWSKIEGO

Al. 3 Maja

Dodaj Opis

WIADUKT STANISŁAWA MARKIEWICZA

Ul. Karowa

Dodaj Opis

DOM POD ORŁAMI

Ul. Jasna 1

Dodaj Opis

GMACH GŁÓWNY BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ

Ul. Koszykowa 26

Dodaj Opis

KAMIENICA HR. EDWARDA RACZYŃSKIEGO

Pl. Małachowskiego 2

Dodaj Opis

CYTADELA WARSZAWSKA – X PAWILON

Ul. Skazańców 25

Dodaj Opis

KAMIENICA FUKIEROWSKA

Rynek Starego Miasta 27

Dodaj Opis

DOM WEDLA

Ul. Puławska 28

Dodaj Opis

PAŁAC SZLENKIERÓW

Pl. Dąbrowskiego 6

Dodaj Opis

KAMIENICA EMILA WEDLA

Ul. Szpitalna 8

Dodaj Opis

KAMIENICA HELENY PAL

Ul. Marszałkowska 8

Dodaj Opis

KAMIENICA HENRYKA KOLBERGA - KOŁOBRZEGA

Aleje Ujazdowskie 19

Dodaj Opis

KAMIENICA FIRMY "BRACIA HOSER"

Dodaj Opis

OGRODY ULRICHÓW

Ul. Górczewska 124

Dodaj Opis

FABRYKA WEDLA

Ul. Zamoyskiego 28/ 30

Dodaj Opis

FABRYKA LILPOP, RAU I LOEWENSTEIN

Ul. Bema 65

Dodaj Opis

BROWAR HABERBUSCH I SCHIELE

Ul. Grzybowska 58-70

Dodaj Opis

FABRYKA NORBLINA

Ul. Żelazna 51/53

Dodaj Opis

BROWAR HERMANA JUNGA

Ul. Waliców 9-11

Dodaj Opis

GARBARNIA TEMLER I SZWEDE

Ul. Okopowa 78

Dodaj Opis

FABRYKA ALFONSA MANNA

Ul. Białostocka 42

Dodaj Opis

HUTA SZKŁA NA TARGÓWKU

Ul. Radzymińska 116

Dodaj Opis

PAWILON SZPITALA IM. KAROLA I MARII

ul. Żytnia 39

Dodaj Opis

WARSZAWSKA SZKOŁA PIELĘGNIARSTWA

Ul. Koszykowa 78

Dodaj Opis

LICEUM WARSZAWSKIE – PAŁAC KAZIMIERZOWSKI

Ul. Krakowskie Przedmieście 26/28

Dodaj Opis

SZKOŁA CECYLII PLATER-ZYBERKÓWNY

ul. Piękna 24/26

Dodaj Opis

SZKOŁA E. RONTALERA PRZY UL. ŚNIADECKICH 8

Ul. Śniadeckich 8

Dodaj Opis

SZKOŁA E. RONTALERA PRZY UL. POLNEJ 46A

ul. Polna 46A

Dodaj Opis

SZKOŁA RZEMIOSŁ IM. KAROLA SZLENKIERA

Ul. Górczewska 8

Dodaj Opis

 

 

 

Zakończ

 

Aktualności

 

 

Archiwum

 

Bohaterowie

Rody Wideo wywiady Wyszukiwarka biogramów Film Dodaj rodzinę

 

Bursche (Bursze)

Dangel

Fukier

Gebethner

 

Palowie

Schielowie

 

 

 

 

 

Nowa Osoba - Formularz Nowe Rodziny - Formularz

 

Odkrywcy

 

 

O projekcie

 

 

Kontakt

 

Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej

 

Biuro w Warszawie

ul. Zielna 37

00-108 Warszawa

tel.: +48 22 338 62 00

fax.: +48 22 338 62 01

www.fwpn.org.pl

 

tomasz.markiewicz@polacyzwyboru.pl
Autorzy

Tomasz Markiewicz

Pracuje w Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, historyk, varsavianista, autor licznych publikacji o tematyce warszawskiej i wystaw: Niezłomność kamienic (2005), Powrót miasta. Zielna 37 i okolice - wczoraj, dziś, jutro (2006), współautor wystawy Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945-1952 (2011).

Tadeusz Władysław Świątek

Badacz dziejów warszawskich rodów, autor licznych książek o tej tematyce, filmów (z serii Saga Rodów) oraz wystaw, m.in. wystawy: Ewangelicy w dziejach Warszawy (2008), spokrewniony z rodami Liebeltów i Rodów.

Krzysztof Wittels

Etnolog, inicjator Stowarzyszenia Nasz Norblin, współautor kilku projektów i publikacji poświęconych popularyzacji historii Warszawy, m.in.:  Made in Warszawa, Wirtualne Muzeum Fabryki Norblina, Cyfrowe Archiwum Woli, Kapitalna zmiana - 190 lat Giełdy w Warszawie, Fabryka Norblina - Opowieść o niezwykłej fabryce. Spokrewniony z rodzinami: Wernerów, Schuchów i Norblinów.

Przemysław Klonowski

Reżyser i scenograf, stworzył kilka spektakli operowych. Zajmuje się również projektowaniem wystaw, m.in. dla: Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Teatralnego, Teatru Narodowego, Domu Spotkań z Historią. Autor - prezentowanej w Holandii, Norwegii, na Słowacji, we Włoszech i w Polsce - wystawy From The Ashes Of Sobibor. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

 

 

 

Nasi partnerzy:

 Created by